Skip to main content

NATIONAL CURRENT AFFAIRS 2020

рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдШрдЯрдиा рдЪрдХ्рд░ 2020 

2019 -2020 рдХे рд▓िрдП рдХрдЪрд░ा рдоुрдХ्рдд рд╢рд╣рд░ों рдХी рд░ेрдЯिंрдЧ рдЬाрд░ी

  1. рдХेंрдж्рд░ीрдп рдЖрд╡ाрд╕ рдФрд░ рд╢рд╣рд░ी рдоाрдорд▓ों рдХे рдоंрдд्рд░ी рд╣рд░рджीрдк рд╕िंрд╣ рдкुрд░ी рдиे рдХрдЪрд░ा рдоुрдХ्рдд рд╢рд╣рд░ों рдХी рд░ेрдЯिंрдЧ рдЬाрд░ी рдХी। рдЗрд╕рдоें рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдХा рдЕंрдмिрдХाрдкुрд░, рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХा рд░ाрдЬрдХोрдЯ рдФрд░ рд╕ूрд░рдд, рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдХा рдоैрд╕ूрд░, рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢ рдХा рдЗंрджौрд░ рдФрд░ рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХा рдирд╡ी рдоुंрдмрдИ рдХो 5 рд╕्рдЯाрд░ рд░ेрдЯिंрдЧ рдоिрд▓ी।

  2. рд╣рд░िрдпाрдгा рдХे рдХрд░рдиाрд▓, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рддिрд░ुрдкрддि рдФрд░ рд╡िрдЬрдпрд╡ाрдб़ा, рдЪंрдбीрдЧрдв़, рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдХे рднिрд▓ाрдИ рдирдЧрд░, рдЧुрдЬрд░ाрдд рдХे рдЕрд╣рдорджाрдмाрдж рдХो рддीрди рд╕्рдЯाрд░ рд░ेрдЯिंрдЧ рдоिрд▓ी рд╣ै।


рдоिрдЬोрд░рдо рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдиे рдЦेрд▓ рдХो рдЙрдж्рдпोрдЧ рдХा рджрд░्рдЬा рджिрдпा

рдоिрдЬोрд░рдо рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдиे рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдЦेрд▓ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдиे рдЦेрд▓ों рдХो рдЙрдж्рдпोрдЧ рдХा рджрд░्рдЬा рджिрдпा।рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдХी рдмैрдардХ рдХे рдмाрдж рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдЦेрд▓ рдоंрдд्рд░ी рд░ॉрдмрд░्рдЯ рд░ोрдоाрд╡िрдпा рд░ॉрдпрдЯे рдиे рдкीрдЯीрдЖрдИ-рднाрд╖ा рд╕े рдХрд╣ा рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдиे рдЦेрд▓ рдФрд░ рдпुрд╡ा рдоाрдорд▓े рдХे рд╡िрднाрдЧ рдХे рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ ‘рдЦेрд▓ рдХो рдЙрдж्рдпोрдЧ рдХा рджрд░्рдЬा рджेрдиे’ рдХो рдоंрдЬूрд░ी рджे рджी।


рднाрд░рдд-рдиेрдкाрд▓ рдирдХ़्рд╢ा рд╡िрд╡ाрдж

  1. рдиेрдкाрд▓ рдФрд░ рднाрд░рдд рдХे рдмीрдЪ рдХ़рд░ीрдм 1880 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рд╕ीрдоा рдЦुрд▓ी рд╣ुрдИ рд╣ै।

  2. рджोрдиों рджेрд╢ों рдиे 98 рдл़ीрд╕рджी рд╕ीрдоा рдХो рдХрд╡рд░ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдирдХ्рд╢े рдХो рдЕंрддिрдо рд░ूрдк рджिрдпा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдкрд╢्рдЪिрдоी рдиेрдкाрд▓ рдоें рд▓िрдкुрд▓ेрдЦ, рдХाрд▓ाрдкाрдиी рдФрд░ рд▓िрдо्рдкिрдпाрдзुрд░ा рд╡ो рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╣ैं рдЬिрди рдкрд░ рддрдиाрд╡ рдЬाрд░ी рд╣ै।

  3. рдиेрдкाрд▓ी рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рдХा рдХрд╣рдиा рд╣ै рдХि рдпे рддीрдиों рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХुрд▓ 370 рд╡рд░्рдЧ рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдХे рджाрдпрд░े рдоें рд╣ैं। рд▓िрдкुрд▓ेрдЦ рдкाрд╕ рднाрд░рддीрдп рд░ाрдЬ्рдп рдЙрдд्рддрд░ाрдЦंрдб рдХो рдЪीрди рдХे рддिрдм्рдмрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕े рдЬोрдб़рддा рд╣ै।

  4. рднाрд░рдд рдХा рдиेрдкाрд▓ рдФрд░ рдЪीрди рджोрдиों рд╕े рд╕ीрдоा рд╡िрд╡ाрдж рд╣ै। рднाрд░рдд рдк्рд░рд╢ाрд╕िрдд рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░ рдХो рдЬрдо्рдоू-рдХрд╢्рдоीрд░ рдФрд░ рд▓рдж्рджाрдЦ рдоें рдмांрдЯрдиे рдХे рдмाрдж рднाрд░рдд рдиे рдирд╡ंрдмрд░ рдоें рдЕрдкрдиा рдирдпा рдирдХ़्рд╢ा рдЬाрд░ी рдХिрдпा рдеा।

  5. рдЗрд╕ рдирдХ्рд╢े рдоें рдЙрди рдЬрдЧрд╣ों рдХो рднाрд░рдд рдХे рд╣िрд╕्рд╕े рдоें рджिрдЦाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдЬिрди्рд╣ें рд▓ेрдХрд░ рдиेрдкाрд▓ рд╕े рд╡िрд╡ाрдж рдЪрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै।


OBC рдЙрдк-рд╢्рд░ेрдгीрдХрд░рдг рдЖрдпोрдЧ рдХे рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░

  1. рд╕ेрд╡ाрдиिрд╡ृрдд्рдд рди्рдпाрдпрдоूрд░्рддि рдЬी। рд░ोрд╣िрдгी рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдоें рдЧрдаिрдд рдЖрдпोрдЧ рдХे рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ рдХो 6 рдоाрд╣ рдХे рд▓िрдпे рд╡िрд╕्рддृрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдХि рдЖрдпोрдЧ рдХे рдкाрд╕ рдЕрдкрдиी рд░िрдкोрд░्рдЯ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे 31 рдЬрдирд╡рд░ी, 2021 рддрдХ рдХा рд╕рдордп рд╣ै।

  2. рдоंрдбрд▓ рдЖрдпोрдЧ рдХी рд╕िрдлाрд░िрд╢ों рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдиे OBC рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рддो рдХрд░ рджी рдЧрдИ, рдХिंрддु OBC рдХे рд╣ी рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рдХрдореЫोрд░ рд╡рд░्рдЧ рдХे рд▓िрдпे рдХुрдЫ рд╡िрд╢ेрд╖ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдирд╣ीं рдХी рдЧрдИ, рдЬिрд╕рдХा рдкрд░िрдгाрдо рдпрд╣ рд╣ुрдЖ рдХि OBC рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рдХा рдЕрдзिрдХांрд╢ рд▓ाрдн OBC рд╡рд░्рдЧ рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдХुрдЫ рддाрдХрддрд╡рд░ рдЬाрддिрдпों рдХे рдкाрд╕ рд╣ी рд╕िрдордЯрдХрд░ рд░рд╣ рдЧрдпा।

  3. рдЗрд╕ी рд╕्рдеिрддि рдХे рдордж्рджेрдиреЫрд░ OBC рд╡рд░्рдЧ рдХे рд╣ी рдЕंрджрд░ рд╢्рд░ेрдгीрдХрд░рдг рдХी рдоांрдЧ рдХрдИ рд╡рд░्рд╖ों рд╕े рдХी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै। рдз्рдпाрддрд╡्рдп рд╣ै рдХि рджेрд╢ рдоें рдРрд╕े рдХрдИ рд░ाрдЬ्рдп рд╣ैं, рдЬрд╣ाँ рд╢्рд░ेрдгीрдХрд░рдг рдХी рдЗрд╕ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рд▓ाрдЧू рднी рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рд╣ाрд▓ाँрдХि OBC рдЖрд░рдХ्рд╖рдг рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╕ूрдЪी рдоें рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдХी рдХोрдИ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдирд╣ीं рдХी рдЧрдИ рд╣ै।


рднाрд░рддीрдп рд░ेрд▓рд╡े рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рд╕ीрдИрдУ рдХा рдкрдж рд╕ृрдЬिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा

  1. 3 рд╕िрддंрдмрд░ 2020 рдХो рднाрд░рддीрдп рд░ेрд▓рд╡े рдмोрд░्рдб рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдЪीрдл рдПрдЧ्рдЬीрдХ्рдпूрдЯिрд╡ рдСрдлिрд╕рд░ (рд╕ीрдИрдУ) рдХा рдкрдж рд╕ृрдЬिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा।  рд╡िрдиोрдж рдХुрдоाрд░ рдпाрджрд╡ рдХो рдмोрд░्рдб рдХे рдкрд╣рд▓े рд╕ीрдИрдУ рдХे рд░ूрдк рдоें рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।

  2. рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдоाрдорд▓ों рдХी рдПрдХ рд╕рдоिрддि рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрдиोрдж рдХुрдоाрд░ рдпाрджрд╡ рдХो рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рд╢्рд░ी рдпाрджрд╡ рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдмोрд░्рдб рдХे рдЪेрдпрд░рдоैрди рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕ेрд╡ा рдк्рд░рджाрди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं।

  3. рд╢्рд░ी рдпाрджрд╡ 1980 рдмैрдЪ рдХे рдЗंрдбिрдпрди рд░ेрд▓рд╡े рд╕рд░्рд╡िрд╕ рдСрдл рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ीрдХрд▓ рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░्рд╕ (рдЖрдИрдЖрд░рдПрд╕рдИрдИ) рдХे рдкाрд╕ рдЖрдЙрдЯ рдЫाрдд्рд░ рд░рд╣ рдЪुрдХे рд╣ैं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे 1 рдЬрдирд╡рд░ी 2019 рдХो рднाрд░рддीрдп рд░ेрд▓рд╡े рдХे рдЪेрдпрд░рдоैрди рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдпрднाрд░ рд╕ंрднाрд▓ा рдеा।

  4. рдЗрд╕ी рдХे рд╕ाрде рд╕рдоिрддि рдж्рд╡ाрд░ा рд░ेрд▓рд╡े рдмोрд░्рдб рдоें рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдЖрда рд╕े рд╣рдЯाрдХрд░ рдЕрдм рдкांрдЪ рдХрд░ рджी рдЧрдпी рд╣ै। 


рднाрд░рдд рдЕрдЧрд╕्рдд 2021 рдоें рдмрдиेрдЧा рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдкрд░िрд╖рдж рдХा рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖

  1. рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдкрд░िрд╖рдж (рдпूрдПрдирдПрд╕рд╕ी) рдХे рдЕрд╕्рдеाрдпी рд╕рджрд╕्рдп рдХे рддौрд░ рдкрд░ рдЪुрдиा рдЧрдпा рднाрд░рдд рдЕрдЧрд╕्рдд 2021 рдоें 15 рджेрд╢ों рд╡ाрд▓ी рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рдкрд░िрд╖рдж рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдкрдж рдХी рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ी рдиिрднाрдПрдЧा। рд╣рд░ рд╕рджрд╕्рдп рджेрд╢ рдмाрд░ी-рдмाрд░ी рд╕े рдПрдХ рдоाрд╣ рдХे рд▓िрдП рдкрд░िрд╖рдж рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдХрд░рддा рд╣ै।

  2. рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдкрд░िрд╖рдж рдХे рдЕрд╕्рдеाрдпी рд╕рджрд╕्рдп рдХे рддौрд░ рдкрд░ рднाрд░рдд рдХा рджो рд╡рд░्рд╖ рдХा рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ рдПрдХ рдЬрдирд╡рд░ी 2021 рд╕े рд╢ुрд░ू рд╣ोрдЧा।

  3. рдЗрд╕рд╕े рдкрд╣рд▓े рднाрд░рдд 1950-1951, 1967-1968, 1972-1973, 1977-1978, 1984-1985, 1991-1992 рддрдеा 2011-2012 рдоें рдкрд░िрд╖рдж рдХा рдЕрд╕्рдеाрдпी рд╕рджрд╕्рдп рдмрдиा рдеा।


рд╡рди्рджे рднाрд░рдд рдоिрд╢рди

рдХोрд╡िрдб-19 рдорд╣ाрдоाрд░ी рдХे рдордж्рджेрдирдЬрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдУрд░ рд╕े рд╕ाрдд рдордИ рд╕े ‘рд╡ंрджे рднाрд░рдд’ рдоिрд╢рди рд╢ुрд░ू рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рд╕े рдЕрдм рддрдХ 30 рд▓ाрдЦ рд╕े рдЕрдзिрдХ рднाрд░рддीрдп рд╡िрджेрд╢ рд╕े рд╡ाрдкрд╕ рдЖрдП рд╣ैं।


рдСрдкрд░ेрд╢рди рд╕рдоुрдж्рд░ рд╕ेрддु

рдСрдкрд░ेрд╢рди рд╕рдоुрдж्рд░ рд╕ेрддु рдХे рддрд╣рдд рднाрд░рддीрдп рдиौрд╕ेрдиा рдХा рдЖрдИрдПрдирдПрд╕ рдЬрд▓ाрд╢्рд╡ рдоाрд▓рджीрд╡ рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рдоाрд▓े рд╕े рднाрд░рддीрдпों рдХो рд▓ेрдХрд░ рддрдоिрд▓рдиाрдбु рдХे рддूрддीрдХोрд░िрди рдкрд╣ुंрдЪ рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЖрдИрдПрдирдПрд╕ рдЬрд▓ाрд╢्рд╡ рдЕрдХेрд▓े 2,700 рднाрд░рддीрдпों рдХो рдоाрд▓рджीрд╡ рдФрд░ рд╢्рд░ीрд▓ंрдХा рд╕े рд╕्рд╡рджेрд╢ рд▓ा рдЪुрдХा рд╣ै।

рдпрд╣ рдоिрд╢рди рдЬूрди 1 ,2020 рдХो рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╣ुрдЖ рдеा। 


22рд╡ें рд╡िрдзि рдЖрдпोрдЧ рдХा рдЧрдарди

рдХेंрдж्рд░ीрдп рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдХी рдмैрдардХ рдоें 22 рд╡ें рд╡िрдзि рдЖрдпोрдЧ рдХे рдЧрдарди рдХो рдоंрдЬूрд░ी рджी рдЧрдпी рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдХाрд░्рдпрдХाрд▓ рд╕рд░рдХाрд░ी рд░ाрдЬрдкрдд्рд░ рдоें рдЧрдарди рдХे рдЖрджेрд╢ рдХे рдк्рд░рдХाрд╢рди рдХी рддिрдеि рд╕े рддीрди рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЕрд╡рдзि рдХे рд▓िрдП рд╣ोрдЧा рдФрд░ рдЬो рдЬрдЯिрд▓ рдХाрдиूрдиी рдорд╕рд▓ों рдкрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рд╕рд▓ाрд╣ рджेрдЧा । рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдирд░ेрди्рдж्рд░ рдоोрджी рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдоें рд╣ुрдИ рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдХी рдмैрдардХ рдоें рдЗрд╕рдХी рдоंрдЬूрд░ी рджी рдЧрдпी।

рдЗрд╕ рдЖрдпोрдЧ рдоें рдПрдХ рдкूрд░्рдгрдХाрд▓िрдХ рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖, рдЪाрд░ рдкूрд░्рдгрдХाрд▓िрдХ рд╕рджрд╕्рдп (рд╕рджрд╕्рдп рд╕рдЪिрд╡ рд╕рд╣िрдд) рдФрд░ рдкрджेрди рд╕рджрд╕्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрдзि рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдХे рд╡िрдзाрдпी рд╡िрднाрдЧ рд╕рдЪिрд╡ рдкрджेрди рд╕рджрд╕्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ोंрдЧे । 

 рдЗрд╕рдоें рдЕрдзिрдХрддрдо рдкांрдЪ рдЕंрд╢рдХाрд▓िрдХ рд╕рджрд╕्рдп рднी рд╣ोंрдЧे । 



рд╕ेंрдЯ्рд░рд▓ рд╡िрд╕्рдЯा рдк्рд░ोрдЬेрдХ्рдЯ 

  1. рд╕ेंрдЯ्рд░рд▓ рд╡िрд╕्рдЯा рдкुрдирд░्рд╡िрдХाрд╕ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा (Central Vista redevelopment project) рдоोрджी рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдФрд░ рдорд╣рдд्рд╡ाрдХंрдХ्рд╖ी рдк्рд░ोрдЬेрдХ्рдЯ рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ै। 

  2. рд╕ेंрдЯ्рд░рд▓ рд╡िрд╕्рдЯा рдХे рддрд╣рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рднрд╡рди, рд╕ंрд╕рдж, рдиॉрд░्рде рдм्рд▓ॉрдХ, рд╕ाрдЙрде рдм्рд▓ॉрдХ, рдиेрд╢рдирд▓ рдо्рдпूрдЬिрдпрдо, рдиेрд╢рдирд▓ рдЖрд░्рдХाрдЗрд╡्рдЬ, рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी рдиेрд╢рдирд▓ рд╕ेंрдЯрд░ рдлॉрд░ рдЖрд░्рдЯ्рд╕ (IGNCA) рдЖрддा рд╣ै। рдоोрджी рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдк्рд▓ाрди рдЗрд╕ рднрд╡рдиों рдХो рдирдпे рд╕िрд░े рд╕े рдмрдиाрдиे рдХा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░ोрдЬेрдХ्рдЯ рдХो рд╣ी рд╕ेंрдЯ्рд░рд▓ рд╡िрд╕्рдЯा рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। 

  3. рд╕ंрд╕рдж рднрд╡рди рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рднी рдЗрд╕ी рдпोрдЬрдиा рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै।


рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рднрд░्рддी рдПрдЬेंрд╕ी 

  1. рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рднрд░्рддी рдПрдЬेंрд╕ी рдпाрдиी рдПрдирдЖрд░рдП рдПрдХ рдмрд╣ु-рдиिрдХाрдп рдПрдЬेंрд╕ी рд╣ोрдЧी, рдЬो рд░ेрд▓рд╡े рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп, рд╡िрдд्рдд рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп, рд╡िрдд्рддीрдп рд╕ेрд╡ा рд╡िрднाрдЧ, рдПрд╕рдПрд╕рд╕ी, рдЖрд░рдЖрд░рдмी рдФрд░ рдЖрдИрдмीрдкीрдПрд╕ рдоें рдЬॉрдм рдХी рдпोрдЧ्‍рдпрддा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиे рдХा рдПрдХ рдиिрд╖्рдкрдХ्рд╖ рд╡ рд╕рд╢рдХ्рдд рдоाрдз्‍рдпрдо рдмрдиेрдЧी।

  2. рдХेंрдж्рд░ीрдп рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдиे рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें  рдЗрд╕рдХा рдЧрдарди рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд░्рдгрдп рдХिрдпा рд╣ै, рдЬो рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╕ेрд╡ाрдУं рдоें рд╕рдоूрд╣ рдЦ рдФрд░ рдЧ рдЬैрд╕े рдЧैрд░-рддрдХрдиीрдХी рдкрджों рдХे рд▓िрдП рдЙрдо्‍рдоीрджрд╡ाрд░ों рдХी рд╕्‍рдХ्рд░ीрдиिंрдЧ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдоाрди्рдп рдпोрдЧ्рдпрддा рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдпाрдиी рд╕ीрдИрдЯी рдЖрдпोрдЬिрдд рдХрд░ेрдЧी।

  3. рдЗрд╕ рдХрджрдо рд╕े рди рд╕िрд░्рдл рднрд░्рддी, рдЪрдпрди рдФрд░ рдиौрдХрд░ी рдоें рдк्рд▓ेрд╕рдоेंрдЯ рдЖрд╕ाрди рд╣ोрдЧा, рдмрд▓्рдХि рд╕рдордЧ्рд░ рд░ूрдк рд╕े рд╕ुрдЧрдорддा рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рд╣ोрдЧी। рдЗрд╕рдХे рддрд╣рдд рдХुрд▓ 1,000 рдХेрди्рдж्рд░ рдЦोрд▓े рдЬाрдПंрдЧे। рд╣рд░ рдЬिрд▓े рдоें рдПрдХ рдХेрди्рдж्рд░ рд╣ोрдЧा, рдЬрд╣ां рдкрд░ рдЕрдн्рдпрд░्рдеी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рджे рд╕рдХेंрдЧे।


рд╕ीрдПрдордИрдЖрд░рдЖрдИ рдиे рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा рд╕ोрд▓рд░ рдкेрдб़ рдмрдиाрдпा

  1. 1 рд╕िрддंрдмрд░ 2020 рдХो рдкрд╢्рдЪिрдо рдмंрдЧाрд▓ рд╕्рдеिрдд рд╕ेंрдЯ्рд░рд▓ рдоेрдХैрдиिрдХрд▓ рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░िंрдЧ рд░िрд╕рд░्рдЪ рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ (рд╕ीрдПрдордИрдЖрд░рдЖрдИ) рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд╕рдмрд╕े рдмрдб़े рд╕ोрд▓рд░ рдкेрдб़ рдХो рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░ рд▓िрдпा рдЧрдпा।

  2. рдЗрд╕ рд╕ोрд▓рд░ рдк्рд▓ेрдЯ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдХिрд╕ाрдиों рдХो рдкंрдк, рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрдиिрдХ-рдЯ्рд░ेрдХ्рдЯрд░ рдЖрджि рдЪрд▓ाрдиे рдоें рд╕ुрд╡िрдзा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдЧी। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рд▓рдШु рдЙрдж्рдпोрдЧ рдХी рд╡िрднिрди्рди рдЗрдХाрдЗрдпों рдХो рднी рдпрд╣ рддрдХрдиीрдХ рдк्рд░рджाрди рдХी рдЬाрдПрдЧी।

  3. рд╕ीрдПрдордИрдЖрд░рдЖрдИ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा 26 рдлрд░рд╡рд░ी 1958 рдХो рдХी рдЧрдИ рдеी। рдЗрд╕рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХाрдЙंрд╕िрд▓ рдСрдл рд╕ाрдЗंрдЯिрдлिрдХ рдПंрдб рдЗंрдбрд╕्рдЯ्рд░िрдпрд▓ рд░िрд╕рд░्рдЪ (рд╕ीрдПрд╕рдЖрдИрдЖрд░) рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдХी рдЧрдИ рдеी।




рднाрд░рдд рдХो рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕ौрд░ рд╕ंрдШ рдХा рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдЪुрдиा рдЧрдпा

  1. 14 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 2020 рдХो рднाрд░рдд рдХो рдлिрд░ рд╕े рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕ौрд░ рд╕ंрдШ (рдЖрдИрдПрд╕рдП) рдХा рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдЪुрдиा рдЧрдпा। рднाрд░рдд рдХो рдЕрдЧрд▓े рджो рд╡рд░्рд╖ों рдХी рдЕрд╡рдзि рддрдХ рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдШ рдХा рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдЪुрдиा рдЧрдпा рд╣ै।

  2. рднाрд░рдд рдХो рд╕ंрдШ рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЖрдИрдПрдПрд╕ рдХे рддीрд╕рд░े рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдХे рджौрд░ाрди рдЪुрдиा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рд░ूрд╕ рдХो рднी рдПрдХ рдмाрд░ рдлिрд░ рд╕ंрдШ рдХे рд╕рд╣-рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЪुрдиा рдЧрдпा рд╣ै। 

  3. рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें рдХुрд▓ 34 рд╕рджрд╕्рдп рджेрд╢ों рдХे рдоंрдд्рд░िрдпों рдиे рднाрдЧ рд▓िрдпा। рд╡рд╣ीं 53 рд╕рджрд╕्рдп рджेрд╢ों рд╕рд╣िрдд 5 рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░-рдХрд░्рддा рдПрд╡ं рд╕ंрднाрд╡िрдд рд╕рджрд╕्рдп рджेрд╢ों рдиे рднी рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें рд╣िрд╕्рд╕ा рд▓िрдпा।

  4. рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕ौрд░ рд╕ंрдШ рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рд╡рд░्рд╖ 2015 рдоें рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд╢्рд░ी рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдж्рд╡ाрд░ा рдХी рдЧрдИ рдеी। рдЗрд╕рдХा рдоुрдЦ्рдпाрд▓рдп рд╣рд░िрдпाрдгा рдХे рдЧुрд░ुрдЧ्рд░ाрдо рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдХुрд▓ 121 рджेрд╢ рдЗрд╕рдХे рд╕рджрд╕्рдп рд╣ैं।


рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдЯрд▓ рд╕ुрд░ंрдЧ рдХा рдЙрдж्рдШाрдЯрди рдХिрдпा рдЧрдпा

  1. 3 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 2020 рдХो рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд╢्рд░ी рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ाрдорд░िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЕрдЯрд▓ рдЯрдирд▓ рдХा рдЙрдж्рдШाрдЯрди рдХिрдпा рдЧрдпा। 

  2. рдпрд╣ рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рд╕рдмрд╕े рд▓ंрдмी рд░ाрдЬрдоाрд░्рдЧ рд╕ुрд░ंрдЧ рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рдХुрд▓ рд▓ंрдмाрдИ 9।02 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рд╣ै рддрдеा рдЗрд╕рдХी рдЪौрдб़ाрдИ рдЖрда рдоीрдЯрд░ рд╣ै। рд╕ुрд░ंрдЧ рдХी рдКंрдЪाрдИ рдХुрд▓ 5।525 рдоीрдЯрд░ рд╣ै।

  3. рд╕ुрд░ंрдЧ рдХा рджрдХ्рд╖िрдгी рдкोрд░्рдЯрд▓ рдордиाрд▓ी рд╕े 25 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдХी рджूрд░ी рдкрд░ 3060 рдоीрдЯрд░ рдХी рдКंрдЪाрдИ рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рд╣ै। рд╡рд╣ीं рд╕ुрд░ंрдЧ рдХा рдЙрдд्рддрд░ी рдкोрд░्рдЯрд▓ 3071 рдоीрдЯрд░ рдХी рдКंрдЪाрдИ рдкрд░ рд▓ाрд╣ौрд▓ рдШाрдЯी рдоें рддेрд▓िंрдЧ, рд╕ीрд╕ू рдЧांрд╡ рдХे рдирдЬрджीрдХ рд╕्рдеिрдд рд╣ै। 


рдЧुрдЬрд░ाрдд рдоें рджेрд╢ рдХी рдкрд╣рд▓ी рд╕ी рдк्рд▓ेрди рд╕ेрд╡ा рд╢ुрд░ू

рджेрд╢ рдоें рдкрд╣рд▓ी рд╕ी рдк्рд▓ेрди рд╕ेрд╡ा рдЧुрдЬрд░ाрдд рдоें рд╢ुрд░ू рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै। рд╢рдиिрд╡ाрд░ рдХो рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдЗрд╕рдХे рдкрд╣рд▓े рдпाрдд्рд░ी рдмрдиे। рдкрд╣рд▓े рд╕ी рдк्рд▓ेрди рдиे рджोрдкрд╣рд░ рдоें рдХेрд╡рдб़िрдпा рд╕े рдЕрд╣рдорджाрдмाрдж рдХे рд▓िрдП рдЙрдб़ाрди рднрд░ी। рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдоोрджी рдиे рдЗрд╕рдХा рдЙрдж्рдШाрдЯрди рдХिрдпा।


рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдж्рд╡ाрд░ा рд╕्рдЯेрдЪू рдСрдл рдкीрд╕ рдХा рдЙрдж्рдШाрдЯрди рдХिрдпा рдЧрдпा

  1. 16 рдирд╡ंрдмрд░ 2020 рдХो рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд╢्рд░ी рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдж्рд╡ाрд░ा рд╡ीрдбिрдпो рдХॉрди्рдл्рд░ेंрд╕िंрдЧ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕्рдЯैрдЪू рдСрдл рдкीрд╕ рдХा рдЙрдж्рдШाрдЯрди рдХिрдпा рдЧрдпा।

  2. рдЗрд╕ рд╕्рдЯेрдЪू рдХा рдЙрдж्рдШाрдЯрди рдЬैрдиाрдЪाрд░्рдп рд╢्рд░ी рд╡िрдЬрдп рд╡рд▓्рд▓рдн рд╕ूрд░ीрд╢्рд╡рд░ рдЬी рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдХी 151рд╡ीं рдЬрдпंрддी рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा।

  3. рдпрд╣ рд╕्рдЯेрдЪू рдХुрд▓ 151 рдЗंрдЪ рдКँрдЪी рд╣ै। рдпрд╣ рдЕрд╖्рдЯрдзाрддुрдУं рдХी рдмрдиी рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдк्рд░рдоुрдЦ рдШрдЯрдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рддांрдмे рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।

  4. рдоूрд░्рддि рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХे рдкाрд▓ी рдоें рд╕्рдеिрдд рдЬेрдЯрдкुрд░ा рдХे рд╡िрдЬрдп рд╡рд▓्рд▓рдн рд╕ाрдзрдиा рдХेंрдж्рд░ рдоें рдХी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै।

  5. рд╢्рд░ी рд╡िрдЬрдп рд╡рд▓्рд▓рдн рд╕ूрд░ीрд╢्рд╡рд░ рдЬी рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдХा рдЬрди्рдо рд╡рд░्рд╖ 1870 рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиा рдЬीрд╡рди рдЬैрди рд╕ंрдд рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡्рдпрддीрдд рдХिрдпा।


рдЧौ рдХैрдмिрдиेрдЯ

рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рдЧौ рдХैрдмिрдиेрдЯ рдХा рдЧрдарди рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЧौ рдХैрдмिрдиेрдЯ рдоें 6 рд╡िрднाрдЧों рдХो рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рд╣ै। рдЧाрдпों рдХे рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕рднी рд╡िрднाрдЧ рд╕ाрдоूрд╣िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЗрд╕рдХा рдлैрд╕рд▓ा рд▓ेंрдЧे। рдкрд╢ुрдкाрд▓рди рд╡िрднाрдЧ рд╣ी рдЧाрдпों рдХे рдк्рд░рдЬрдирди рдФрд░ рдЧौрд╢ाрд▓ाрдУं рдХी рджेрдЦрднाрд▓ рдХрд░рддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рд╡рди рд╡िрднाрдЧ рднी рдЧाрдпों рдХे рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдХा рдХाрдо рдХрд░ेрдЧी, рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рдЧृрд╣ рд╡िрднाрдЧ рд░рдХ्рд╖ा рдХा рдХाрдо рдХрд░ेрдЧी। 

рд╕рд░рдиा рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рдзрд░्рдордХोрдб рдмिрд▓

рдЭाрд░рдЦрдг्рдб рд╕рд░рдХाрд░ рдиे 2021 рдоें рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдЬрдирдЧрдгрдиा рдоें рдЖрджिрд╡ाрд╕िрдпों рдХे рд▓िрдП рдЕрд▓рдЧ рд╕рд░рдиा рдзрд░्рдо рдХोрдб рдХे  рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдмिрд▓ рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдоें рдкाрд░िрдд рдХрд░рд╡ा рд▓िрдпा рд╣ै। рдЕрдм рдпрд╣ рдмिрд▓ рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдкाрд╕ рдоंрдЬूрд░ी рдХे рд▓िрдП рднेрдЬा рдЬाрдпेрдЧा।  

рдорд╣िрд▓ा рдпाрдд्рд░ी рдХे рд▓िрдП рдЖрд░рдкीрдПрдл рдиे рд╢ुрд░ू рдХी ‘рдоेрд░ी рд╕рд╣ेрд▓ी рдЕрднिрдпाрди’

рдЗрд╕ рдЕрднिрдпाрди рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдк्рд░ाрд░ंрднिрдХ рд╕्рдЯेрд╢рди рд╕े рдЧंрддрд╡्рдп рд╕्рдЯेрд╢рди рддрдХ рдЯ्рд░ेрдиों рд╕े рдпाрдд्рд░ा рдХे рджौрд░ाрди рдорд╣िрд▓ा рдпाрдд्рд░िрдпों рдХी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ै।

рдХेрд░рд▓ рдиे рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЦुрдж рдХो рджेрд╢ рдХा рдкрд╣рд▓ा рдкूрд░्рдг рдбिрдЬिрдЯрд▓ рд░ाрдЬ्рдп рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा

рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕्рд╡ाрдоिрдд्рд╡ рд╡ाрд▓े рд╕्рдХूрд▓ों рдоें ‘рд╣ाрдИ-рдЯेрдХ рдХ्рд▓ाрд╕рд░ूрдо рдФрд░ рд╣ाрдИ-рдЯेрдХ рд▓ैрдм’ рдкрд░िрдпोрдЬрдиाрдУं рдХे рдкूрд░ा рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрде, рдХेрд░рд▓ рдиे рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЦुрдж рдХो рджेрд╢ рдХा рдкрд╣рд▓ा рдкूрд░्рдг рдбिрдЬिрдЯрд▓ рд░ाрдЬ्рдп рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा рд╣ै। рд▓рдЧрднрдЧ 41 рд▓ाрдЦ рдЫाрдд्рд░ों рдХो рд▓ाрдн рд╣ोрдиे рдХी рдЙрдо्рдоीрдж рд╣ै।

рдЪाрд░рдзाрдо рд╕рдб़рдХ рдпोрдЬрдиा

  1. рдХेंрдж्рд░ рдХी рдЗрд╕ рдорд╣рдд्рд╡ाрдХांрдХ्рд╖ी рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХे рддрд╣рдд рдЪीрди рд╕ीрдоा рдФрд░ рдЪाрд░ рдзाрдоों(рдЙрдд्рддрд░ाрдЦंрдб ) рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪрдиे рд╡ाрд▓ी рд╕рдб़рдХों рдХो рдЙрдЪ्рдЪ рд╕्рддрд░ рдХा рдмрдиाрдпा рдЬाрдиा рд╣ै।

  2. рдЗрд╕े рдЪाрд░ рдзाрдо рдпाрдд्рд░ा рдоाрд░्рдЧ рдХा рдкुрдирд░ुрдж्рдзाрд░ рднी рдХрд╣ा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै।

  3. рдХрд░ीрдм 12 рд╣рдЬाрд░ рдХрд░ोрдб़ рд░ुрдкрдП рдХी рдФрд░ 880 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рд╕े рдЬ़्рдпाрджा рд╕рдб़рдХ рдЪौрдб़ीрдХрд░рдг рд╡ाрд▓ी рдЗрд╕ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा рдХो рдЕрдЧрд▓े рд╕ाрд▓ рдоाрд░्рдЪ рддрдХ рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдХा рд▓рдХ्рд╖्рдп рдеा।

рдоिрд╢рди рдХрд░्рдордпोрдЧी

  1. 2 рд╕िрддंрдмрд░, 2020 рдХो рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдоें рдХेंрдж्рд░ीрдп рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдиे "рдоिрд╢рди рдХрд░्рдордпोрдЧी" (Mission Karmayogi) рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕िрд╡िрд▓ рд╕ेрд╡ा рдХ्рд╖рдорддा рд╡िрдХाрд╕ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо (National Programme for Civil Services Capacity Building- NPCSCB) рдХो рд╢ुрд░ू рдХрд░рдиे рдХी рдоंреЫूрд░ी рдк्рд░рджाрди рдХी рд╣ै।

  2. рднाрд░рддीрдп рд╕िрд╡िрд▓ рд╕ेрд╡рдХों рдХो рдФрд░ рднी рдЕрдзिрдХ рд░рдЪрдиाрдд्рдордХ, рд╕ृрдЬрдиाрдд्рдордХ, рд╡िрдЪाрд░рд╢ीрд▓, рдирд╡ाрдЪाрд░ी, рдЕрдзिрдХ рдХ्рд░िрдпाрд╢ीрд▓, рдк्рд░рдЧрддिрд╢ीрд▓, рдКрд░्рдЬाрд╡ाрди, рд╕рдХ्рд╖рдо, рдкाрд░рджрд░्рд╢ी рдФрд░ рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рд╕рдорд░्рде рдмрдиाрддे рд╣ुрдП рднрд╡िрд╖्рдп рдХे рд▓िрдпे рддैрдпाрд░ рдХрд░рдиा рд╣ै।

  3. рдЗрд╕ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рднूрдоिрдХा-рджрдХ्рд╖рддाрдУं рд╕े рдпुрдХ्рдд рд╕िрд╡िрд▓ рд╕ेрд╡рдХ рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдоाрдирдХों рд╡ाрд▓ी рдк्рд░рднाрд╡рдХाрд░ी рд╕ेрд╡ा рдк्рд░рджाрдпрдЧी рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рд╣ोंрдЧे। 


рджेрд╢ рдХा рд╕рдмрд╕े рд▓ंрдмा рд░िрд╡рд░ рд░ोрдкрд╡े

  1. рдЕрд╕рдо рдХे рдЧुрд╡ाрд╣ाрдЯी рдХो рд╕ोрдорд╡ाрд░ рдХो рджेрд╢ рдХा рд╕рдмрд╕े рд▓ंрдмा рд░िрд╡рд░ рд░ोрдкрд╡े (рддाрд░ों рдХे рдЬрд░िрдП рдирджी рдкाрд░ рдХрд░ाрдиे рд╡ाрд▓ा рд╡ाрд╣рди) рдоिрд▓ рдЧрдпा рд╣ै।

  2. рдпрд╣ рдм्рд░рд╣्рдордкुрдд्рд░ рдирджी рдХे рджो рдХिрдиाрд░ों рдХो рдЖрдкрд╕ рдоें рдЬोрдб़ेрдЧा। 

  3. рд▓рдЧрднрдЧ 56 рдХрд░ोрдб़ рдХी рд▓ाрдЧрдд рд╕े рдмрдиा рдпрд╣ рд░ोрдкрд╡े 1।8 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдХी рджूрд░ी рддрдп рдХрд░ाрдПрдЧा।

рдирдИ рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि, 2020

  1. рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдж्рд╡ाрд░ा рдирдИ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि рд▓ाрдИ рдЧрдИ рдЬिрд╕े рд╕рднी рдХे рдкрд░ाрдорд░्рд╢ рд╕े рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।

  2. рдЧौрд░рддрд▓рдм рд╣ै рдХि рдирдИ рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि 2020 рдХी рдШोрд╖рдгा рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдоाрдирд╡ рд╕ंрд╕ाрдзрди рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдХा рдиाрдо рдмрджрд▓рдХрд░ рд╢िрдХ्рд╖ा рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ рдиीрддि рдж्рд╡ाрд░ा рджेрд╢ рдоें рд╕्рдХूрд▓ рдПрд╡ं рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрдирдХाрд░ी рд╕ुрдзाрд░ों рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдХी рдЧрдИ рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдпों рдХे рддрд╣рдд рд╡рд░्рд╖ 2030 рддрдХ рд╕्рдХूрд▓ी рд╢िрдХ्рд╖ा рдоें 100% GER рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдкूрд░्рд╡-рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рдоाрдз्рдпрдоिрдХ рд╕्рддрд░ рддрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рд╕ाрд░्рд╡рднौрдоिрдХрд░рдг рдХा рд▓рдХ्рд╖्рдп рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ै।

  3. рдирдИ рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि рдоें 5 + 3 + 3 + 4 рдбिрдЬ़ाрдЗрди рд╡ाрд▓े рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕ंрд░рдЪрдиा рдХा рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдЬो 3 рд╕े 18 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рд╡ाрд▓े рдмрдЪ्рдЪों рдХो рд╢ाрдоिрд▓ рдХрд░рддा рд╣ै।

    • рдкाँрдЪ рд╡рд░्рд╖ рдХी рдлाрдЙंрдбेрд╢рдирд▓ рд╕्рдЯेрдЬ (Foundational Stage) - 3 рд╕ाрд▓ рдХा рдк्рд░ी-рдк्рд░ाрдЗрдорд░ी рд╕्рдХूрд▓ рдФрд░ рдЧ्рд░ेрдб 1, 2

    • рддीрди рд╡рд░्рд╖ рдХा рдк्рд░ीрдкेрдЯ्рд░ेрд░ी рд╕्рдЯेрдЬ (Preparatory Stage)

    • рддीрди рд╡рд░्рд╖ рдХा рдордз्рдп (рдпा рдЙрдЪ्рдЪ рдк्рд░ाрдердоिрдХ) рдЪрд░рдг - рдЧ्рд░ेрдб 6, 7, 8 рдФрд░

    • 4 рд╡рд░्рд╖ рдХा рдЙрдЪ (рдпा рдоाрдз्рдпрдоिрдХ) рдЪрд░рдг - рдЧ्рд░ेрдб 9, 10, 11, 12

  1. NEP-2020 рдоें рдХрдХ्рд╖ा-5 рддрдХ рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдоें рдоाрддृрднाрд╖ा/рд╕्рдеाрдиीрдп рдпा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рднाрд╖ा рдХो рдЕрдз्рдпрдпрди рдХे рдоाрдз्рдпрдо рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрдкрдиाрдиे рдкрд░ рдмрд▓ рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी рдЗрд╕ рдиीрддि рдоें рдоाрддृрднाрд╖ा рдХो рдХрдХ्рд╖ा-8 рдФрд░ рдЖрдЧे рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдпे рдк्рд░ाрдердоिрдХрддा рджेрдиे рдХा рд╕ुрдЭाрд╡ рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।

  2. рд╕्рдХूрд▓ी рдФрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдоें рдЫाрдд्рд░ों рдХे рд▓िрдпे рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдФрд░ рдЕрди्рдп рдк्рд░ाрдЪीрди рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдХा рд╡िрдХрд▓्рдк рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ोрдЧा рдкрд░ंрддु рдХिрд╕ी рднी рдЫाрдд्рд░ рдкрд░ рднाрд╖ा рдХे рдЪुрдиाрд╡ рдХी рдХोрдИ рдмाрдз्рдпрддा рдирд╣ीं рд╣ोрдЧी।

рдЕрд░्рде рдУрд╡рд░рд╢ूрдЯ рдбे

  1. 22 рдЕрдЧрд╕्рдд, 2020 рдХो рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдоें ‘рдЕрд░्рде рдУрд╡рд░рд╢ूрдЯ рдбे’ (Earth Overshoot Day) рдордиाрдпा рдЧрдпा।

  2. рдпрд╣ рд╡рд╣ рдЕрдиुрдоाрдиिрдд рджिрди рд╣ै, рдЬрдм рдордиुрд╖्рдп рдЙрд╕ рд╡рд░्рд╖ рдХे рд▓िрдП рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдХा рдЙрдкрднोрдЧ рдХрд░ рдЪुрдХा рд╣ोрддा рд╣ै।

  3. рдЗрд╕ рд╕ीрдоा рдХे рдмाрдж рдЙрдкрднोрдЧ рдЙрд╕ рд╡рд░्рд╖ рдоें рдк्рд░рдХृрддि рдж्рд╡ाрд░ा рдордиुрд╖्рдп рдкрд░ рдЛрдг рд╣ोрддा рд╣ै।

  4. рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕ рджिрд╡рд╕ рдХो рдкाрд░िрд╕्рдеिрддिрдХ рдЛрдг рджिрд╡рд╕ рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।

  5. рдЗрд╕ рджिрд╡рд╕ рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдкृрде्рд╡ी рдХे рд╕ीрдоिрдд рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдХे рдк्рд░рддि рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕े рд╕ंрд░рдХ्рд╖िрдд рдХрд░рдиा рд╣ै।

'рд╣рд░िрдд рдкрде’

  1. рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╕рдб़рдХ рдкрд░िрд╡рд╣рди рдФрд░ рд░ाрдЬрдоाрд░्рдЧ рдоंрдд्рд░ी, рдиिрддिрди рдЧрдбрдХрд░ी рдиे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд░ाрдЬрдоाрд░्рдЧों рдкрд░ рд╡ृрдХ्рд╖ाрд░ोрдкрдг рдХी рдиिрдЧрд░ाрдиी рдХे рд▓िрдП 'рд╣рд░िрдд рдкрде’ рдиाрдо рд╕े рдПрдХ рдоोрдмाрдЗрд▓ рдРрдк рд▓ॉрди्рдЪ рдХिрдпा рд╣ै। 

  2. рдЗрд╕ рдкрд╣рд▓ рдХे рддрд╣рдд, NHAI рдиे 21 рдЬुрд▓ाрдИ рд╕े 15 рдЕрдЧрд╕्рдд, 2020 рдХे рдмीрдЪ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд░ाрдЬрдоाрд░्рдЧों рдХे рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХे рд╕ाрде 25 рджिрдиों рдоें 25 рд▓ाрдЦ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдкौрдзे рд▓рдЧाрдП।

рдордгिрдкुрд░ рдХे рдХाрд▓े рдЪाрд╡рд▓ рддрдеा рдЧोрд░рдЦрдкुрд░ рдЯेрд░ाрдХोрдЯा рдХो рдЬीрдЖрдИ рдЯैрдЧ

  1. рдЪाрдХ-рд╣ाрдУ  рдХो GI рдЯैрдЧ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे 'рдЪाрдХ-рд╣ाрдУ рдЙрдд्рдкाрджрдХ рд╕ंрдШ' (Consortium of Producers of Chak-Hao) рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрд╡ेрджрди рджाрдпрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЬрдмрдХि рдЧोрд░рдЦрдкुрд░ рдЯेрд░ाрдХोрдЯा рдХे рд▓िрдпे рдЖрд╡ेрджрди рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे 'рд▓рдХ्рд╖्рдоी рдЯेрд░ाрдХोрдЯा рдоुрд░्рддिрдХрд▓ा рдХेंрдж्рд░', рдж्рд╡ाрд░ा рджाрдпрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा।

  2. рдЪाрдХ-рд╣ाрдУ рдПрдХ рд╕ुрдЧंрдзिрдд рдЪिрдкрдЪिрдкा рдЪाрд╡рд▓ рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рдордгिрдкुрд░ рдоें рд╕рджिрдпों рд╕े рдЦेрддी рдХी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै। рдЪाрд╡рд▓ рдХी рдЗрд╕ рдХिрд╕्рдо рдоें рд╡िрд╢ेрд╖ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╕ुрдЧंрдз рд╣ोрддी рд╣ै। 

  3. рдЗрд╕рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рд╕ाрдоाрди्рдпрдд: рд╕ाрдоुрджाрдпिрдХ рджाрд╡рддों рдоें рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рддрдеा рдЗрди рджाрд╡рддों рдоें рдЪाрдХ-рд╣ाрдУ  рдХी рдЦीрд░ рдмрдиाрдИ рдЬाрддी рд╣ै।

  4. рдЪाрдХ-рд╣ाрдУ  рдХा рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдк्рд░рдгाрд▓िрдпों рдоें рднी рдЙрдкрдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

  5. рдЧोрд░рдЦрдкुрд░ рдХा рдЯेрд░ाрдХोрдЯा рдХाрд░्рдп рд╕рджिрдпों рдкुрд░ाрдиी рдХрд▓ा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдЬрд╣ाँ рд╕्рдеाрдиीрдп рдХाрд░ीрдЧрд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрднिрди्рди рдЬाрдирд╡рд░ों рдЬैрд╕े рдХि рдШोрдб़े, рд╣ाрдеी, рдКँрдЯ, рдмрдХрд░ी, рдмैрд▓ рдЖрджि рдХी рдоिрдЯ्рдЯी рдХी рдЖрдХृрддिрдпाँ рдмрдиाрдИ рдЬाрддी рд╣ैं।

  6. рдкूрд░ा рдХाрдо рдирдЧ्рди рд╣ाрдеों рд╕े рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рддрдеा рд░ंрдЧрдиे рдХे рд▓िрдпे рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд░ंрдЧ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЬिрд╕рдХी рдЪрдордХ рд▓ंрдмे рд╕рдордп рддрдХ рд░рд╣рддी рд╣ै। 1,000 рд╕े рдЕрдзिрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЯेрд░ाрдХोрдЯा рдХे рдк्рд░рдХाрд░ рдпрд╣ाँ рдмрдиाрдП рдЬाрддे рд╣ैं।

  7. рдХोрд╡िрд▓рдкрдЯ्рдЯी рдХрдбрд▓ाрдИ рдоिрдаाрдИ' рдХो GI рдЯैрдЧ

  8. рддрдоिрд▓рдиाрдбु рдХी рдк्рд░рд╕िрдж्рдз ‘рдХोрд╡िрд▓рдкрдЯ्рдЯी рдХрдбрд▓рдИ рдоिрдаाрдИ' (Kovilpatti Kadalai Mittai) рдХो рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╕ंрдХेрдд (GI) рдЯैрдЧ рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। 

  9. рдпрд╣ рдоिрдаाрдИ рдеूрдеूрдХुреЬी рдЬिрд▓े рдХे рдХोрд╡िрд▓рдкрдЯ्рдЯी рдФрд░ рдЖрд╕-рдкाрд╕ рдХे рдХрд╕्рдмों рдФрд░ рдЧांрд╡ों рдоें рд╕рди 1940 рд╕े рд╣ी рдиिрд░्рдоिрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ै। 

рдХрд╢्рдоीрд░ी рдХेрд╕рд░ рдХो GI рдЯैрдЧ

  1. рдХрд╢्рдоीрд░ рдоें рдкैрджा рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдХेрд╕рд░ рдХो рдЬुрд▓ाрдИ 2020 рдоें рдЬीрдЖрдИ рдЯैрдЧ рджिрдпा рдЧрдпा рдеा, рдЬिрд╕рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдШाрдЯी рдХे рдм्рд░ांрдб рдХो рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд▓ाрдиा рд╣ै।

  2. рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╕ंрдХेрдд (рдЬीрдЖрдИ) рдПрдХ рдЪिрди्рд╣ рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдЙрди рдЙрдд्рдкाрджों рдкрд░ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдЬो рдПрдХ рдЦाрд╕ рднौрдЧोрд▓िрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЗрд╕ рдоूрд▓ рдХाрд░рдг рдХे рдЪрд▓рддे рдЙрдирдоें рдХुрдЫ рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдЧुрдг рд╣ोрддे рд╣ैं। 

Comments

Popular posts from this blog

рджंрдбрдХाрд░рдг्рдп рдХा рдкрдаाрд░

рджंрдбрдХाрд░рдг्рдп рдХा рдкрдаाрд░ рджंрдбрдХाрд░рдг्рдп рдХा рдкрдаाрд░  рдпрд╣ рдЫрдд्рддीрд╕рдЧреЭ рдХे рджрдХ्рд╖िрдг рджिрд╢ा рдоें рд╣ै। рдпрд╣ рдЫрдд्рддीрд╕рдЧреЭ рдХा рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕рдоृрдж्рдз рдк्рд░рджेрд╢ рд╣ै। рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░реЮрд▓ 39060 рд╡рд░्рдЧ рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рд╣ै। рдпрд╣ рдЫрдд्рддीрд╕рдЧреЭ рдХे рдХुрд▓ рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдХा 28.91 рдк्рд░рддिрд╢рдд рд╣ै। рдЗрд╕ рдкрдаाрд░  рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХांрдХेрд░ ,рдХोंрдбाрдЧांрд╡ ,рдмрд╕्рддрд░ ,рдмीрдЬाрдкुрд░ ,рдиाрд░ाрдпрдгрдкुрд░ ,рд╕ुрдХрдоा рдЬिрд▓ा  рддрдеा рдоोрд╣рд▓ा-рдоाрдирдкुрд░ рддрд╣рд╕ीрд▓ рддрдХ рд╣ै।  рдЗрд╕рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдзाрд░рд╡ाреЬ рдЪрдЯ्рдЯाрдиों рд╕े рд╣ुрдЖ рд╣ै।  рдмीрдЬाрдкुрд░ рддрдеा рд╕ुрдХрдоा рдЬिрд▓े рдоें рдмрд╕्рддрд░ рдХे рдоैрджाрди рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╣ै। рдпрд╣ाँ рдХी рд╕рдмрд╕े рдКँрдЪी рдЪोрдЯी рдиंрджी рд░ाрдЬ (1210 рдоीрдЯрд░ ) рд╣ै рдЬो рдХी рдмैрд▓ाрдбीрд▓ा рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै।   рдЕрдкрд╡ाрд╣ рддंрдд्рд░  рдпрд╣ рдЧोрджाрд╡рд░ी рдЕрдкрд╡ाрд╣ рддंрдд्рд░ рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рд╕рдмрд╕े рдк्рд░рдоुрдЦ рдирджी рдЗंрдж्рд░ाрд╡рддी рдирджी рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рд▓рдо्рдмाрдИ 286 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдЙрдж्рдЧрдо рдоुंрдЧेрд░ рдкрд░्рд╡рдд рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрд╣ рднрдж्рд░ाрдЪрд▓рдо рдХे рд╕рдоीрдк рдЧोрджाрд╡рд░ी рдирджी рдоें рдоिрд▓ рдЬाрддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕рд╣ाрдпрдХ рдирджी рдиाрд░ंрдЧी ,рд╢ंрдЦрдиी -рдбंрдХिрдиी ,рдоुрдирдЧाрдмрд╣ाрд░ ,рдХांрдЧेрд░ рдЖрджि рд╣ै।  рд╡рдирд╕्рдкрддि  рдпрд╣ाँ рдЙрд╖्рдгрдХрдЯिрдмंрдзीрдп рдЖрдж्рд░ рдкрд░्рдгрдкाрддी рд╡рди рдкाрдП рдЬाрддे рд╣ै। рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕ाрд▓ рд╡ृрдХ्рд╖ों рдХी рдмрд╣ुрд▓рддा рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕े рд╕ाрд▓ рд╡рдиो рдХा рдж्рд╡ीрдк рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ाँ рдЙрдЪ्рдЪ рд╕्рддрд░ рдХे рд╕ैрдЧोрди рд╡ृрдХ्рд╖ рдкाрдП рдЬाрддे рд╣ै.рдХुрд░рд╕ेрд▓ рдШाрдЯी(рдиाрд░ाрдпрдгрдкुрд░ ) рдоे

INDIAN PHILOSOPHY IN HINDI

рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди  (INDIAN PHILOSOPHY)  рднा рд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди(INDIAN PHILOSOPHY)  рджुрдиिрдпा рдХे рдЕрдд्рдпंрдд рдк्рд░ाрдЪीрди рджрд░्рд╢рдиो рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ै.рдЗрд╕ рджрд░्рд╢рди рдХी рдЙрдд्рдд्рдкрддि рдХे рдкीрдЫे рдЙрд╕ рд╕्рддрд░ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдЖрд╕ рд╣ै  рдЬिрд╕ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рджुрдЦो рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ोрдХрд░ рдЕрдиंрдд рдЖंрдирдж рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХрд░рддा рд╣ै.рдЗрд╕ рджрд░्рд╢рди рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдЬीрд╡рди рд╕े рджुрдЦो рдХो рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рдоोрдХ्рд╖ рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХрд░рдиा рд╣ै. рдЗрд╕ рд▓ेрдЦ рдоें рдиिрдо्рди рдмिрди्рджुрдУ рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рдХрд░ेंрдЧे - рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि  рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХी рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдПं  рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХे рдк्рд░рдХाрд░  рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХ्рдпा рдиिрд░ाрд╢ाрд╡ाрджी рд╣ै? рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖  рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि (ORIGIN OF INDIAN PHILOSOPHY) рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди  рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╡ेрджो рд╕े рд╣ुрдИ рд╣ै.рдЗрди рд╡ेрджो рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 4 рд╣ै.рдЛрдЧ्рд╡ेрдж ,рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж ,рд╕ाрдорд╡ेрдж рддрдеा рдЕрдерд░्рд╡рд╡ेрдж। рд╡ेрдж рдХो рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рд╡ाрдгी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡ेрдж рдХो рдкрд░рдо рд╕рдд्рдп рдоाрдирдХрд░ рдЖрд╕्рддिрдХ рджрд░्рд╢рди рдиे рдк्рд░рдоाрдг рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा рд╣ै рдЕрд░्рдеाрдд рд╡ेрджो рдХी рдмाрддो рдХो рд╣ी рдЗрди рджрд░्рд╢рдиों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдд्рдп рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै.рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡ेрдж рдХे рддीрди рдЕंрдЧ рд╣ै рдоंрдд्рд░ ,рдм्рд░ाрдо्рд╣рдг рддрдеा рдЙрдкрдиिрд╖рдж। рд╕ंрд╣िंрддा рдоंрдд्рд░ो рдХे рд╕ंрдХрд▓рди рдХो рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдм्рд░ाрдо्рд╣рдг рдоें рдХрдорд░्рдХाрдг्рдб рдХी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдХी рдЧрдпी рд╣ै.рдЙрдкрдиिрд╖рдж

рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ी рд▓ोрдХрдиृрдд्рдп

рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ी рд▓ोрдХрдиृрдд्рдп рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╕ाрдХ्рд╖्рдпों рд╕े рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдоाрдирд╡ рдЬीрд╡рди рдоें рдиृрдд्рдп рдХा рдорд╣рдд्рд╡ рдЖрджिрдХाрд▓ рд╕े рд╣ै, рдЬो рдоाрдд्рд░ рдордиोрд░ंрдЬрди  рдХा рд╕ाрдзрди рдиा рд╣ोрдХрд░ рдЕंрддрд░िрдо рдЙрд▓्рд▓ाрд╕ рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै । рднाрд░рдд рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдЕрдкрдиी рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╣ेрддु рд╡िрдЦ्рдпाрдд рд╣ै। рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рднाрд░рдд рдХा рдЕрднिрди्рди рдЕंрдЧ рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдХрд▓ाрдУ рдХा рдШрд░ рд╣ै рдЬिрд╕े рд╡िрднिрди्рди рдХрд▓ा рдк्рд░ेрдоिрдпों рдиे рд╡्рдпाрдкрдХ рд░ूрдк рджेрдХрд░ рдЗрд╕ рдзрд░ा рдХो рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдХрд▓ाрдУं рд╕े рд╕рдоृрдж्рдз рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै। рдЗрди рд▓ोрдХ рдХрд▓ाрдУ рдоें рд▓ोрдХрдиृрдд्рдп рдЬрдирдоाрдирд╕ рдХे рдЕंрддрд░ंрдЧ рдоें рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЙрд▓्рд▓ाрд╕ рдХा рд╕ूрдЪрдХ рд╣ै । рдЬрдм рдордиुрд╖्рдп рдХो рд╕ुрдЦ рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ोрддी рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХा рдЕंрддрд░्рдорди  рдЙрд╕ рдЙрд▓्рд▓ाрд╕ рд╕े рддрд░ंрдЧिрдд  рд╣ो рдЙрдарддा рд╣ै ,рдФрд░ рдлिрд░ рдпрд╣ी рдЙрд▓्рд▓ाрд╕ рдоाрдирд╡ рдХे рд╡िрднिрди्рди рдЕंрдЧों рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рд╣ोрдХрд░  рдиृрдд्рдп рдХा рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै। рдХिрд╕ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдХा рд▓ोрдХрдиृрдд्рдп рдХेрд╡рд▓ рд╣рд░्рд╖ोрдЙрд▓्рд▓ाрд╕  рдХा рдкрд░िрдЪाрдпрдХ рди рд╣ोрдХрд░ рдЙрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдкрд░рдо्рдкрд░ा  рд╡ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХा рдХ्рд░िрдпाрдд्рдордХ рдЪिрдд्рд░рдг рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬो рд╕्рд╡्рдпрдоेрд╡  рдПрдХ рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкрд░िрдЪрдп рд╕рдоाрд╣िрдд рдХिрдП рд╣ोрддा  рд╣ै। рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдоें рдиृрдд्рдп рдХी рд╡िрднिрди्рди рд╡िрдзाрдПं рд╣ै рдЬो рд╡िрднिрди्рди рдЕрд╡рд╕рд░ों рдкрд░ рдХिрдП рдЬाрддे рд╣ै। рдпрд╣ां рд╣рдо рдиिрдо्рди рдиृрдд्рдп рд╡िрдзाрдУं рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рдХрд░ेंрдЧे :-  1. рдкंрдеी рдиृрдд्рдп 2. рдЪंрджैрдиी рди