Skip to main content

CURRENT AFFIRS JUNE 2020 ( SCIENCE AND TECHNOLOGY )

 SCIENCE AND TECHNOLOGY 


рднाрд░рдд рдЧ्рд▓ोрдмрд▓ рдкाрд░्рдЯрдирд░рд╢िрдк рдСрди рдЖрд░्рдЯिрдлिрд╢िрдпрд▓ рдЗंрдЯेрд▓िрдЬेंрд╕ рдоें рд╕ंрд╕्‍рдеाрдкрдХ рд╕рджрд╕्‍рдп рдХे рддौрд░ рдкрд░ рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ुрдЖ

рднाрд░рдд рдЖрдЬ рдЧ्рд▓ोрдмрд▓ рдкाрд░्рдЯрдирд░рд╢िрдк рдСрди рдЖрд░्рдЯिрдлिрд╢िрдпрд▓ рдЗंрдЯेрд▓िрдЬेंрд╕ (рдЬीрдкीрдПрдЖрдИ рдпा рдЬीрдИрдИ-рдкे) рдХो рд▓ॉрди्‍рдЪ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП  рдЕрдоेрд░िрдХा, рдм्рд░िрдЯेрди, рдпूрд░ोрдкीрдп рд╕ंрдШ, рдСрд╕्рдЯ्рд░ेрд▓िрдпा, рдХрдиाрдбा, рдл्рд░ांрд╕, рдЬрд░्рдордиी, рдЗрдЯрд▓ी, рдЬाрдкाрди, рдоैрдХ्рд╕िрдХो, рди्рдпूрдЬीрд▓ैंрдб, рдХोрд░िрдпा рдЧрдгрд░ाрдЬ्рдп, рд╕िंрдЧाрдкुрд░ рд╕рд╣िрдд рдк्рд░рдоुрдЦ рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеाрдУं рдХी рд▓ीрдЧ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ो рдЧрдпा।

  1. рдПрдХ рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдФрд░ рдмрд╣ु-рд╣िрддрдзाрд░рдХ рдкрд╣рд▓ рд╣ै, рдЬो рдПрдЖрдИ рдХे рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ीрдкूрд░्рдг рд╡िрдХाрд╕ рдФрд░ рдоाрдирд╡ाрдзिрдХाрд░ों, рд╕рдоाрд╡ेрд╢рди, рд╡िрд╡िрдзрддा, рдирд╡ाрдЪाрд░ рдФрд░ рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдоें рдЙрдкрдпोрдЧ рдХा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди рдХрд░рдиे рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ै।

  2. рдпрд╣ рдк्рд░рддिрднाрдЧी рджेрд╢ों рдХे рдХे рдЕрдиुрднрд╡ рдФрд░ рд╡िрд╡िрдзрддा рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдХे рдПрдЖрдИ рд╕े рдЬुрдб़ी рдЪुрдиौрддिрдпों рдФрд░ рдЕрд╡рд╕рд░ों рдХी рдмेрд╣рддрд░ рд╕рдордЭ рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдкрдиे рдХिрд╕्‍рдо рдХा рдкрд╣рд▓ा рдк्рд░рдпाрд╕ рднी рд╣ै। рдЗрд╕ рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЗрд╕ рдкрд╣рд▓ рдХे рддрд╣рдд рдПрдЖрдИ рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рдк्рд░ाрдердоिрдХрддाрдУं рдкрд░ рдЕрдд्рдпाрдзुрдиिрдХ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдФрд░ рдЕрдиु-рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдПрдЖрдИ рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рд╕िрдж्рдзांрдд рдФрд░ рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХे рдмीрдЪ рдХी рдЦाрдИ рдХो рдкाрдЯрдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХी рдЬाрдПрдЧी।

  3. рдЬीрдкीрдПрдЖрдИ, рдПрдЖрдИ рдХे рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ीрдкूрд░्рдг рд╡िрдХाрд╕ рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдЭेрджाрд░ों рдФрд░ рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕ंрдЧрдардиों рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧ рд╕े рдЙрдж्рдпोрдЧ, рдиाрдЧрд░िрдХ рд╕рдоाрдЬ, рд╕рд░рдХाрд░ों рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡िрджों рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮों рдХो рдПрдХ рд╕ाрде рд▓ाрдПрдЧा рдФрд░ рд╡рд╣ рдРрд╕ी рдХाрд░्рдпрдк्рд░рдгाрд▓िрдпां рднी рд╡िрдХрд╕िрдд рдХрд░ेрдЧा, рдЬिрдирд╕े рдпрд╣ рджрд░्рд╢ाрдпा рдЬा рд╕рдХे рдХि рдХोрд╡िрдб-19 рдХे рдоौрдЬूрджा рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рд╕ंрдХрдЯ рд╕े рдмेрд╣рддрд░ рдвंрдЧ рд╕े рдиिрдкрдЯрдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдЖрдИ рдХा рд▓ाрдн рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЙрдаाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।  

  4. рдЬीрдкीрдПрдЖрдИ рдоें рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рд╕рджрд╕्рдп рдХे рд░ूрдк рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ोрдиे рд╕े рднाрд░рдд рд╕рдоाрд╡ेрд╢ी рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рдбिрдЬिрдЯрд▓ рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХिрдпों рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдХे рдЕрдкрдиे рдЕрдиुрднрд╡ рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаाрддे рд╣ुрдП рдЖрд░्рдЯिрдлिрд╢िрдпрд▓ рдЗंрдЯेрд▓िрдЬेंрд╕ рдХे рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдоें рд╕рдХ्рд░िрдп рд░ूрдк рд╕े рднाрдЧ рд▓ेрдЧा। 

  5. рдЬीрдкीрдПрдЖрдИ рдХो рдкेрд░िрд╕ рдоें рдСрд░्рдЧेрдиाрдЗрдЬेрд╢рди рдлॉрд░ рдЗрдХॉрдиोрдоिрдХ рдХो-рдСрдкрд░ेрд╢рди рдПंрдб рдбेрд╡рд▓ेрдкрдоेंрдЯ (рдУрдИрд╕ीрдбी) рдоें рд╕्рдеिрдд рд╕рдЪिрд╡ाрд▓рдп рддрдеा рдоॉрди्рдЯ्рд░िрдпрд▓ рдФрд░ рдкेрд░िрд╕ рдоें рдПрдХ-рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮрддा-рдХेंрдж्рд░ рд╕рд╣िрдд рджो рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮрддा рдХेंрдж्рд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рд╣ाрдпрддा рдк्рд░рджाрди рдХी рдЬाрдПрдЧी।  

рдЖрд░्рдЯिрдлिрд╢िрдпрд▓ рдЗंрдЯेрд▓िрдЬेंрд╕

рдЖрд░्рдЯिрдлिрд╢िрдпрд▓ рдЗंрдЯेрд▓िрдЬेंрд╕ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै, рдорд╢ीрдиों рдХो рдЗंрд╕ाрди рдХी рддрд░рд╣ рд╕ोрдЪ рдкाрдиे, рдЙрдирдХी рддрд░рд╣ рдХाрдо рдХрд░ рдкाрдиे рдФрд░ рдл़ैрд╕рд▓े рд▓े рдкाрдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рджेрдиा.рд╕िрд░ी рдФрд░ рдЕрд▓ेрдХ्рд╕ा рдЬैрд╕े рд╡ॉрдПрд╕ рдЕрд╕िрд╕्рдЯेंрдЯ, рдЯेрд╕्рд▓ा рдЬैрд╕े рдХाрд░ों рдХी рд╕ेрд▓्рдл рдб्рд░ाрдЗрд╡िंрдЧ рддрдХрдиीрдХ, рдЙрдкрднोрдХ्рддाрдУं рдХो рдЙрд╕рдХी рд░ूрдЪि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдкрд░ोрд╕рдиे рд╡ाрд▓ी рдЕрдоेрдЬ़рди рдФрд░ рдиेрдЯрдл़्рд▓िрдХ्рд╕ рдХी рдк्рд░ेрдбрдХ्рдЯिрд╡ рддрдХрдиीрдХ рдпा рдлिрд░ рдЖрдкрдХी рдЖрджрддों рдХो рд╕рдХрдиे рд╡ाрд▓ी рдиेрд╕्рдЯ рдХी рддрдХрдиीрдХ - рдпे рдЖрд░्рдЯिрдлिрд╢िрдпрд▓ рдЗंрдЯेрд▓िрдЬेंрд╕ рдХे рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХे рдХुрдЫ рдЙрд╣ाрд░рдг рд╣ैं.

рднाрд░рдд рдоें рдХोрд░ोрдиा рд╡ाрдпрд░рд╕ рдХे рдЕрдж्рд╡िрддीрдп рд▓рдХ्рд╖рдг (A3i)

рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж рдХे рд╕ेрд▓ुрд▓рд░ рдФрд░  рдЬीрд╡ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХेंрдж्рд░ рдХे рдоुрддाрдмिрдХ рдЦोрдЬ рдХिрдП рдЧрдП рд▓рдХ्рд╖рдг рднाрд░рдд рдХे 40 рдлीрд╕рджी рдорд░ीрдЬ़ों рдоें рдкाрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдиाрдо рдХ्‍рд▓ेрдб рдП3рдЖрдИ (Clade A3i) рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ै।

рд╕ीрд╕ीрдПрдордмी рдХे рдбाрдпрд░ेрдХ्рдЯрд░ рдиे рдмрддाрдпा рдХि рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ‍рдХ्‍рд▓ेрдб рдП3рдЖрдИ рдХाрдлी рдк्рд░рднाрд╡ी рд╣ै। рдпे рдЪीрди рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рджрдХ्рд╖िрдг рдкूрд░्рд╡ी рдПрд╢िрдпाрдИ рджेрд╢ों рд╕े рдЖрдпा рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмрддाрдпा рдХि рдпрд╣ рднाрд░рдд рдоें рдлрд░рд╡рд░ी 2020 рд╕े рдлैрд▓рдиा рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ। рд░ाрдХेрд╢ рдоिрд╢्рд░ा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдП3рдЖрдИ рдоें 4 рд╡िрднिрди्‍рди рдо्‍рдпूрдЯेрд╢рди рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЖрдЧे рдмрддाрдпा рдХि рдЗрдирдоें 4 рдЪрд░рдг рд╣ैं, рдЗрдирдоें рд╕े 3 рдРрд╕े рд╣ैं, рдЬो рд╡ाрдпрд░рд╕ рдХे рдЕंрджрд░ рдк्рд░ोрдЯीрди рдХो рдмрджрд▓ рджेрддे рд╣ैं। рдЗрд╕рдоें рдкрд╣рд▓ा рдХ्‍рд▓ेрдб рдП2рдП рдЧुрдЬрд░ाрдд, рдорд╣ाрд░ाрд╖्‍рдЯ्рд░ рдФрд░ рдЕрди्‍рдп рдЬрдЧрд╣ों рдкрд░ рдлैрд▓ा. рдЗрд╕рдХी рджрд░ рдХрд░ीрдм 50 рдлीрд╕рджी рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।

рдХोрд╢िрдХीрдп рд╡ рдЖрдг्рд╡िрдХ рдЬीрд╡ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХेंрдж्рд░ (рд╕ी.рд╕ी.рдПрдо.рдмी.), рднाрд░рдд рднрд░ рдоें рдлैрд▓ी рд╕ी рдПрд╕ рдЖрдИ рдЖрд░ рдХी рд╡िрд╡िрдз рдк्рд░рдпोрдЧрд╢ाрд▓ाрдУं рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ै। рдпрд╣ рдЖँрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी, рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै рдФрд░ рдЬीрд╡ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХे рдЖрдзुрдиिрдХ рдФрд░ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХो рд╕рдорд░्рдкिрдд рдк्рд░рдпोрдЧрд╢ाрд▓ा рд╣ै। рд╡рд░्рд╖ 1987 рдоें, 26 рдирд╡ंрдмрд░ рдХे рджिрди рднाрд░рдд рдХे рддрдд्рдХाрд▓ीрди рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рд░ाрдЬीрд╡ рдЧांрдзी рдж्рд╡ाрд░ा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХो рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХी рдЧрдИ рдеी.


рд╕्рдкेрд╕ рдПрдХ्рд╕ рдХी рд▓ॉрди्рдЪिंрдЧ

  1. рдЕрдоेрд░िрдХी рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдПрдЬेंрд╕ी рдиाрд╕ा рдХा ‘рдХ्рд░ू рдбेрдоो-2’ рдоिрд╢рди рдХाрдордпाрдм рд░рд╣ा। рдиिрдЬी рдХंрдкрдиी рд╕्рдкेрд╕рдПрдХ्рд╕ рдХे рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдпाрди рд╕े 2 рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдпाрдд्рд░ी рдЗंрдЯрд░рдиेрд╢рдирд▓ рд╕्рдкेрд╕ рд╕्рдЯेрд╢рди (рдЖрдИрдПрд╕рдПрд╕) рдкрд╣ुंрдЪ рдЧрдП рд╣ैं। рднाрд░рддीрдп рд╕рдордпाрдиुрд╕ाрд░ рд╢рдиिрд╡ाрд░ рд░ाрдд рдХрд░ीрдм 1 рдмрдЬे рд░ॉрдХेрдЯ рдиे рдХैрдиेрдбी рд╕्рдкेрд╕ рд╕ेंрдЯрд░ рд╕े рдЙрдб़ाрди рднрд░ी рдФрд░ рдпрд╣ 19 рдШंрдЯे рдоें рдЕрдкрдиे рд▓рдХ्рд╖्рдп рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪा.

  2. рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдбोрдиाрд▓्рдб рдЯ्рд░ंрдк рдоिрд╢рди рдХी рд▓ॉрди्рдЪिंрдЧ рджेрдЦрдиे рд╕्рдкेрд╕ рд╕ेंрдЯрд░ рдЧрдП рдеे। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा рдХि рд╕्рдкेрд╕ рдПрдХ्рд╕ рдб्рд░ैрдЧрди рдХैрдк्рд╕ूрд▓ рдоें рдЧрдП рдПрд╕्рдЯ्рд░ॉрдиॉрдЯ्рд╕ рд░ॉрдмрд░्рдЯ рдмेрдирдХेрди рдФрд░ рдбрдЧрд▓рд╕ рд╣рд░्рд▓े рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд╣ैं।

  3. 21 рдЬुрд▓ाрдИ 2011 рдХे рдмाрдж рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдЕрдоेрд░िрдХी рдзрд░рддी рд╕े рдХोрдИ рдоाрдирд╡ рдоिрд╢рди рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдоें рднेрдЬा рдЧрдпा। рд╕्рдкेрд╕ рдХ्рд░ाрдл्рдЯ рдХी рд▓ॉрди्рдЪिрдЧ рдЕрдоेрд░िрдХा рдХे рд╕рдмрд╕े рднрд░ोрд╕ेрдоंрдж рд░ॉрдХेрдЯ рдлॉрд▓्рдХрди-9 рд╕े рдХी рдЧрдИ।

  4. рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдпाрдд्рд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдиाрд╕ा рдХे рдПрд╕्рдЯ्рд░ोрдиॉрдЯ рдмॉрдм рдмेрдирдХेрди рдФрд░ рдбрдЧ рд╣рд░्рд▓ी рд╣ैं. рдЗрдирдХा рдЪрдпрди 2000 рдоें рд╣ुрдЖ рдеा рдФрд░ рдпे рджोрдиों рд╣ी рд╕्рдкेрд╕ рд╢рдЯрд▓ рдХे рдЬ़рд░िрдП рджो-рджो рдмाрд░ рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдоें рдЬा рдЪुрдХे рд╣ैं.

рд╕्рдкेрд╕ рдПрдХ्рд╕ рдХ्рдпा рд╣ै ?

рд╕्рдкेрд╕ рдПрдХ्рд╕ рдЕрдоेрд░िрдХी рдЙрдж्рдпोрдЧрдкрддि рдПрд▓рди рдорд╕्рдХ рдХी рдХंрдкрдиी рд╣ै। рдпрд╣ рдиाрд╕ा рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рднрд╡िрд╖्рдп рдХे рд▓िрдП рдХрдИ рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдоिрд╢рди рдкрд░ рдХाрдо рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै.

рд╕्рдкेрд╕ рдПрдХ्рд╕ рдХंрдкрдиी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा 2002 рдоें рдХी рдЧрдИ рдеी। рдЗрд╕рдХा рдордХрд╕рдж рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдоें рдЯ्рд░ांрд╕рдкोрд░्рдЯेрд╢рди рдХी рд▓ाрдЧрдд рдХो рдХрдо рдХрд░рдиा рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी рдоंрдЧрд▓ рдЧ्рд░рд╣ рдкрд░ рдЗंрд╕ाрдиी рдмрд╕्рддिрдпां рдмрдиाрдиा рднी рд╣ै। 

рд╕्рдкेрд╕рдПрдХ्рд╕ рдиे рдлाрд▓्рдХрди рд▓ॉрди्рдЪ рд╡ाрд╣рди рдкрд░िрд╡ाрд░ рдФрд░ рдб्рд░ैрдЧрди рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдпाрди рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╡िрдХрд╕िрдд рдХिрдпा рд╣ै, рдЬो рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдкृрде्рд╡ी рдХрдХ्рд╖ा рдоें рдкेрд▓ोрдб рд╡िрддрд░िрдд рдХрд░рддा рд╣ै.


рдЪीрди рдиे рдиाрдк рджिрдпा рдоाрдЙंрдЯ рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ

рдЪीрди рдХे рдХुрдЫ рд╢ोрдзрдХрд░्рддाрдУं рдХी рдПрдХ рдЯीрдо рдиे рдпрд╣ рдХाрд░рдиाрдоा рдХिрдпा рд╣ै.

рд╢ोрдзрдХрд░्рддाрдУं рдХी рдпрд╣ рдЗрдХрд▓ौрддी рдЯीрдо рд╣ै рдЬिрд╕рдиे рдХोрд░ोрдиा рд╡ाрдпрд░рд╕ рдорд╣ाрдоाрд░ी рдХे рджौрд░ाрди рджुрдиिрдпा рдХी рд╕рдмрд╕े рдКंрдЪी рдЪोрдЯी рдХो рдЫुрдЖ рд╣ै.рдЪीрдиी рдоीрдбिрдпा рд░िрдкोрд░्рдЯ्рд╕ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░, "рдЗрд╕ рдЯीрдо рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдЪीрди, рджो рджेрд╢ों рдХी рд╕ीрдоा рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рдоाрдЙंрдЯ рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ рдХी рдКंрдЪाрдИ рдХो рдиाрдкрдиे рдоें рдПрдХ рдмाрд░ рдлिрд░ рд╕рдлрд▓ рд╣ुрдЖ рд╣ै."

рдоाрдЙंрдЯ рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ рдкрд░ рдЪीрди рдФрд░ рдиेрдкाрд▓, рджो рддрд░рдл़ рд╕े рдЪрдв़ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै. рдЗрд╕ рд╕ाрд▓ рджोрдиों рджेрд╢ों рдиे рд╣ी рдХोрд░ोрдиा рд╡ाрдпрд░рд╕ рдорд╣ाрдоाрд░ी рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рд╡िрджेрд╢ी рдкрд░्рд╡рддाрд░ोрд╣िрдпों рдкрд░ рдкाрдмंрджी рд▓рдЧा рджी рдеी.рдиेрдкाрд▓ рдиे рдЕрдкрдиे рд╕рднी рдЕрднिрдпाрди рднी рд░рдж्рдж рдХрд░ рджिрдпे рдеे. рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕ рд╕ाрд▓ рд╡рд╕ंрдд рдЛрддु рдоें рдЪीрди рдиे рдЕрдкрдиे рдкрд░्рд╡рддाрд░ोрд╣िрдпों рдХो рдоाрдЙंрдЯ рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ рдкрд░ рдЪрдв़рдиे рдХी рдЗрдЬाрдЬ़рдд рджे рджी.

рдЪीрди рдХे рд╕рд░рдХाрд░ी рдЯीрд╡ी рдЪैрдирд▓ рдкрд░ рдЗрди рд╢ोрдзрдХрд░्рддाрдУं рдХी рдоाрдЙंрдЯ рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ рдХे рдКрдкрд░ рдоाрд░्рдХिंрдЧ рдХрд░рдиे рдХी рдл़ुрдЯेрдЬ рднी рдк्рд░рд╕ाрд░िрдд рдХी рдЧрдИ рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд╢ोрдзрдХрд░्рддा рдмрддाрддे рд╣ैं рдХि "рдмрд░्рдл़ рд╕े рдврдХी рдоाрдЙंрдЯ рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ рдХी рдЪोрдЯी рдХ़рд░ीрдм 20 рд╡рд░्рдЧ рдоीрдЯрд░ рдХी рд╣ै."

рдкрд░्рд╡рддाрд░ोрд╣рдг рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓ों рдХा рдХрд╣рдиा рд╣ै, "рдпрд╣ рдПрдХ рдЕрдиोрдЦा рдХेрд╕ рд╣ै рдЬрдм рдоाрдЙंрдЯ рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ рдХे рдкीрдХ рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рд╡ाрд▓ों рдоें рд╕िрд░्рдл़ рдЪीрди рдХे рдкрд░्рд╡рддाрд░ोрд╣ी рд╣ैं."рд╣िрдоाрд▓рдпрди рдбेрдЯाрдмेрд╕' рдХे рд░िрдЪрд░्рдб рд╕ेрд▓िрд╕рдмрд░ी рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि "рдЕрдм рд╕े рдкрд╣рд▓े, рд╡рд░्рд╖ 1960 рдоें рдРрд╕ा рд╣ुрдЖ рдеा, рдЬрдм рд╕िрд░्рдл़ рдЪीрди рдХे рдкрд░्рд╡рддाрд░ोрд╣ी рдоाрдЙंрдЯ рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ рдХी рдЪोрдЯी рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪे рдеे.

рдоाрдЙंрдЯ рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ рдл़рддेрд╣ рдХрд░рдиे рдХी рдпे рдирдИ рдЙрдкрд▓рдм्рдзि рдЪीрди рдХो рдРрд╕े рд╕рдордп рдоें рд╣ाрд╕िрд▓ рд╣ुрдИ рд╣ै, рдЬрдм рдЪीрди 'рджुрдиिрдпा рдХी рд╕рдмрд╕े рдКंрдЪी рдЪोрдЯी рдкрд░ рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдХी 60рд╡ीं рд╕ाрд▓рдЧिрд░рд╣' рдордиा рд░рд╣ा рд╣ै.

 

рдоाрдЙंрдЯ рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ

  1. 1856 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдЗंрдбिрдпा рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдП рдЧрдП рд╕рд░्рд╡े рдоें рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ рдХी рдКँрдЪाрдИ 29002 рдлुрдЯ (8840 рдоीрдЯрд░) рдмрддाрдИ рдЧрдИ рдеी। рдЗрд╕े рдкीрдХ-15 рдиाрдо рднी рджिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░्рд╡ेрдпрд░ рдПंрдб्рд░рдпू рд╡ॉ рдиे рд╕рд░ рдЬॉрд░्рдЬ рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдЗрд╕ рдЪोрдЯी рдХा рдиाрдо рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ рд░рдЦрдиे рдХी рдкेрд╢рдХрд╢ рдХी рдеी। рд╕рджिрдпों рд╕े рддिрдм्рдмрддी рдЪोрдоोрд▓ुंрдЧ्рдоा рдкрд░्рд╡рдд рдЪोрдЯी рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддे рдеे.

  2. 1953 рдоें рдЬॉрди рд╣ंрдЯ рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдЕрднिрдпाрди рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рд╣ुрдИ। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджो рдкрд░्рд╡рддाрд░ोрд╣िрдпों рдЯॉрдо рдмрд░्рдбिрд▓рди рдФрд░ рдЪाрд░्рд▓्рд╕ рдЗрд╡ाрди्рд╕ рдХे рджрд▓ рдХो рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдоाрдЙंрдЯ рдПрд╡рд░ेрд╕्рдЯ рдкрд░ рдЪреЭрдиे рдХे рд▓िрдП рднेрдЬा, рд▓ेрдХिрди рд╡े рджोрдиों 300 рдлुрдЯ рдХी рдКँрдЪाрдИ рддрдХ рдЬाрдХрд░ 26 рдордИ 1953 рдХो рдердХे-рдоाँрджे рд╡ाрдкрд╕ рд▓ौрдЯ рдЖрдП, рдХ्рдпोंрдХि рдЙрди्рд╣ें рдСрдХ्рд╕ीрдЬрди рдХी рдХрдоी рдорд╣рд╕ूрд╕ рд╣ोрдиे рд▓рдЧी рдеी।

  3. рджो рджिрди рдмाрдж рджूрд╕рд░े рджрд▓ рдХो рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рджрд▓ рдоें рди्рдпूрдЬीрд▓ैंрдб рдХे рдПрдбрдоंрдб рд╣िрд▓ेрд░ी рдФрд░ рдиेрдкाрд▓ी рд╢ेрд░рдкा рддेрдирдЬिंрдЧ рдиोрд░्рдЧे рдеे। рд╡े 29 рдордИ 1953 рдХो рд╕ुрдмрд╣ 11.30 рдмрдЬे рдЪोрдЯी рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪे। рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рд╣िрд▓ेрд░ी рдиे рд╢िрдЦрд░ рдкрд░ рдХрджрдо рд░рдЦा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╡рд╣ाँ рдлोрдЯो рдЦींрдЪे рдФрд░ рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХो рдоिрдаाрдИ рдЦिрд▓ाрдИ।

рдбेрдХ्рд╕ाрдоेрдеाрд╕ोрди рдХोрд░ोрдиा рд╕े рдЬाрди рдмрдЪाрдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╣рд▓ी рджрд╡ा 

рдбेрдХ्рд╕ाрдоेрдеाрд╕ोрди рдХोрд░ोрдиा рд╡ाрдпрд░рд╕ рд╕े рд╕ंрдХ्рд░рдоिрдд рдЧंрднीрд░ рд░ूрдк рд╕े рдмीрдоाрд░ рдорд░ीрдЬ़ों рдХी рдЬाрди рдмрдЪाрдиे рдоें рдорджрдж рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ै.

рдм्рд░िрдЯेрди рдХे рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮों рдХा рдХрд╣рдиा рд╣ै рдХि рдХрдо рдоाрдд्рд░ा рдоें рдЗрд╕ рджрд╡ा рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХोрд░ोрдиा рдХे рдЦ़िрд▓ाрдл़ рд▓рдб़ाрдИ рдоें рдПрдХ рдмрдб़ी рдХाрдордпाрдмी рдХी рддрд░рд╣ рд╕ाрдордиे рдЖрдпा рд╣ै.рдЬिрди рдорд░ीрдЬ़ों рдХो рдЧंрднीрд░ рд░ूрдк рд╕े рдмीрдоाрд░ рдкрдб़рдиे рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рд╡ेंрдЯिрд▓ेрдЯрд░ рдХा рд╕рд╣ाрд░ा рд▓ेрдиा рдкрдб़ рд░рд╣ा рд╣ै, рдЙрдирдХे рдорд░рдиे рдХा рдЬोрдЦिрдо рдХ़рд░ीрдм рдПрдХ рддिрд╣ाрдИ рдЗрд╕ рджрд╡ा рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдХрдо рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै. рдЬिрди्рд╣ें рдСрдХ्рд╕ीрдЬрди рдХी рдЬ़рд░ूрд░рдд рдкрдб़ рд░рд╣ी рд╣ै, рдЙрдирдоें рдкांрдЪрд╡ें рд╣िрд╕्рд╕े рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рдорд░рдиे рдХा рдЬोрдЦिрдо рдХрдо рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै.рд╢ोрдзрдХрд░्рддाрдУं рдХा рдЕрдиुрдоाрди рд╣ै рдХि рдЕрдЧрд░ рдЗрд╕ рджрд╡ा рдХा рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдм्рд░िрдЯेрди рдоें рд╕ंрдХ्рд░рдордг рдХे рд╢ुрд░ुрдЖрддी рджौрд░ рд╕े рд╣ी рдХिрдпा рдЬाрддा рддो рдлिрд░ рдХ़рд░ीрдм рдкाँрдЪ рд╣рдЬ़ाрд░ рд▓ोрдЧों рдХी рдЬाрди рдмрдЪाрдИ рдЬा рд╕рдХрддी рдеी. рдЪूंрдХि рдпрд╣ рджрд╡ा рд╕рд╕्рддी рднी рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рдЧ़рд░ीрдм рджेрд╢ों рдХे рд▓िрдП рднी рдХाрдл़ी рдл़ाрдпрджेрдоंрдж рд╕ाрдмिрдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै.

рдбेрдХ्рд╕ाрдоेрдеाрд╕ोрди 

рд╡िрд╢्рд╡ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ंрдЧрдарди рдХे рдоुрддाрдмिрдХ, рдбेрдХ्рд╕ाрдоेрдеाрд╕ोрди рдПрдХ рд╕्рдЯेрд░ॉрдпрдб рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ 1960 рд╕े рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдпрд╣ рджрд╡ा рд╕ूрдЬрди рд╕े рджिрдХ्рдХрдд рдЬैрд╕े рдЕрд╕्рдердоा, рдПрд▓рд░्рдЬी рдФрд░ рдХुрдЫ рдЦाрд╕ рддрд░рд╣ рдХे рдХैंрд╕рд░ рдоें рджी рдЬाрддी рд╣ै। 1977 рдоें рдЗрд╕े рдбрдм्рд▓्рдпूрдПрдЪрдУ рдиे рдЬрд░ूрд░ी рджрд╡ाрдУं рдХी рдоॉрдбрд▓ рд▓िрд╕्рдЯ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рдФрд░ рдЬ्рдпाрджाрддрд░ рджेрд╢ों рдоें рдХрдо рдХीрдордд рдоें рдоिрд▓рдиे рд╡ाрд▓ी рджрд╡ा рдмрддाрдпा рд╣ै।

рдоंрдЧрд▓ рдЧ्рд░рд╣ рдХे рд▓िрдП рдкрд╣рд▓ा рдЕрд░рдм рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдЕрднिрдпाрди 

рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдЕрд░рдм рдЕрдоीрд░ाрдд рдЬाрдкाрдиी рд░ॉрдХेрдЯ рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдЖрдЧाрдоी 14 рдЬुрд▓ाрдИ 2020 рдХो рдоंрдЧрд▓ рдХे рд▓िрдП рдЕрдо्рд▓ рдиाрдо рд╕े рдПрдХ рдЙрдкрдЧ्рд░рд╣ рдк्рд░рдХ्рд╖ेрдкिрдд рдХрд░ेрдЧा рдпрд╣ рдЙрдкрдЧ्рд░рд╣ рдоंрдЧрд▓ рдХे рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдХा рдЖрдХрд▓рди рдХрд░ेрдЧा। рдпрд╣ рдЧ्рд░рд╣ рдЕрдЧрд▓े рд╕ाрд▓ рдлрд░рд╡рд░ी рдоें рдоंрдЧрд▓ рдЧ्рд░рд╣ рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪ рдЬाрдПрдЧा।

рдоंрдЧрд▓ рдЧ्рд░рд╣

рдпрд╣ рд╕ौрд░ рдоंрдбрд▓ рдХा рдЪौрдеा рдЧ्рд░рд╣ рд╣ै । рдЗрд╕े рд▓ाрд▓ рдЧ्рд░рд╣ рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं рдкृрде्рд╡ी рдХी рддрд░рд╣ рдоंрдЧрд▓ рднी рдПрдХ рд╕्рдерд▓ीрдп рдзрд░ाрддрд▓ рд╡ाрд▓ा рдЧ्рд░рд╣ рд╣ै. рдЗрд╕рдХा рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рд╡िрд░рд▓ рд╣ै. рд╣рдоाрд░े рд╕ौрд░ рдоंрдбрд▓ рдХा рд╕рдмрд╕े рдКंрдЪा рдкрд░्рд╡рдд рдУрд▓ंрдкрд╕ рдоोрди्рд╕ рдоंрдЧрд▓ рдкрд░ рд╣ी рд╕्рдеिрдд рд╣ै. рдоंрдЧрд▓ рдХा рдШूрд░्рдгрди рдХाрд▓ рдФрд░ рдоौрд╕рдоी рдЪрдХ्рд░ рдкृрде्рд╡ी рдХे рд╕рдоाрди рд╣ै।

рдоंрдЧрд▓ рдкрд░ рдкрд╣рд▓ा рдоिрд╢рди 1965 рдоें рдоेрд░ीрдирд░ 4 рдХे рдиाрдо рд╕े рднेрдЬा рдЧрдпा рдеा рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдоंрдЧрд▓ рдЧ्рд░рд╣ рдХी рдкрд░िрдХ्рд░рдоा рдоाрд░्рд╕ рдУреЬिрд╕ी ,рдоाрд░्рд╕ рдПрдХ्рд╕рдк्рд░ेрд╕ рддрдеा рдоाрд░्рд╕ рдЖрд░्рдмिрдЯрд░ рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै।рдоंрдЧрд▓ рдХे рджो рдЪंрдж्рд░рдоा рдлोрдмोрд╕ рдФрд░ рдбिрдоोрдЬ рд╣ै।

рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдиे 18 рдЬूрди 2020 рд╡ीрдбिрдпो рдХॉрди्рдл़्рд░ेंрд╕ рдХे рдЬрд░िрдП 41 рдХोрдпрд▓ा рдЦрджाрдиों рдХी рдиीрд▓ाрдоी рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╢ुрд░ू рдХी

18 рдЬूрди 2020 рдХो рджेрд╢ рдоें рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░, рдЕрдкрдиी рддрд░рд╣ рдХी рдкрд╣рд▓ी рд╡ाрдгिрдЬ्рдпिрдХ рдХोрдпрд▓ा рдиीрд▓ाрдоी рдХा рдЖрдпोрдЬрди рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै.рдпрд╣ рдиीрд▓ाрдоी рджेрд╢ рдХे рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдХे рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди рдоें рдХोрдпрд▓े рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें ‘рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднाрд░рдд’ рдмрдиाрдиे рдХी рджिрд╢ा рдоें рдЙрдо्рдоीрдж рдХी рдПрдХ рдирдпी рдХिрд░рдг рд╣ोрдЧी। рдкीрдЖрдИрдмी рдХी рд╡िрдЬ्рдЮрдк्рддि рдоें рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдпрд╣ рдиीрд▓ाрдоी рдЗрд╕рд▓िрдП рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдХрд╣ी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े ‘рджेрд╢ рдХा рдХोрдпрд▓ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдмाрдзाрдУं рдХी рдмेреЬिрдпों рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ोрдЧा рдФрд░ рдк्рд░рдЧрддि рдХे рдирдП рдЕрдз्рдпाрдп рд░рдЪेрдЧा’। 

‘рдЬрдм рд╕े рд╕्рд╡рдирджрд░्рд╢ी рдФрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рдЫрд╡ि рдХे рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдирд░ेंрдж्рд░ рдоोрджी рдиे ‘рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рднाрд░рдд’ рдХा рдЙрдж्рдШोрд╖ рдХिрдпा рд╣ै рддрдм рд╕े рджेрд╢ рдХे рдХोрдпрд▓ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдиे рднी рд╕ंрд░рдЪрдиाрдд्рдордХ рд╕ुрдзाрд░ों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдмреЬे рдЕрднिрдпाрди рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиी рдХрдорд░ рдХрд╕ рд▓ी рд╣ै’। 

рдирдпा рдХ्рдпा рд╣ै?

  • рдкрд╣рд▓े рдХी рд╕рд░рдХाрд░ें рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХो рдмрд╣ुрдд рдмांрдз рдХрд░ рд░рдЦрддी рдеीं, рдЙрдирдХा рдЕंрддिрдо рдЙрдкрдпोрдЧ рдФрд░ рдХीрдорддें рдмрд╣ुрдд рд╕ंрдХीрд░्рдг рдеीं। рдЕрдм рдРрд╕े рдХोрдИ рдк्рд░рддिрдмंрдз рдирд╣ीं рд╣ोंрдЧे।

  • рдЗрд╕ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡िрдд рдиीрд▓ाрдоी рдоें рдЬो рд╢рд░्рддें рд▓ाрдЧू рдХी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ैं рд╡ो рдмрд╣ुрдд рд▓рдЪीрд▓ी рд╣ैं рддाрдХि рдирдпी рдХंрдкрдиिрдпां рднी рдЗрд╕ рдиीрд▓ाрдоी рдоें рднाрдЧीрджाрд░ी рдХрд░ рд╕рдХें। 

  • рдиीрд▓ाрдоी рдХे рд╕рдордп рдЬрдоा рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рд░ाрд╢ि рдХी рдХो рдШрдЯाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рд╕ाрде рд╣ी рд░ॉрдпрд▓्рдЯी рдХे рдПрд╡рдЬ рдоें рдкेрд╢рдЧी рдХी рд░ाрд╢ि рдХा рдПрдбрдЬрд╕्рдЯрдоेंрдЯ рдХिрдпा рдЬाрдПрдЧा।

  • рдХाрд░्рдп рдХ्рд╖рдорддाрдУं рдХे рдкैрдоाрдиों рдХो рдЙрджाрд░ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рддाрдХि рдХोрдпрд▓ा рдЦрджाрди рдХे рд╕ंрдЪाрд▓рди рдоें рд▓рдЪीрд▓ेрдкрди рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХे। рдиीрд▓ाрдоी рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдкाрд░рджрд░्рд╢ी рд╣ोрдЧी। 

  • рдиेрд╢рдирд▓ рдХोрд▓ рдЗंрдбेрдХ्рд╕ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдСрдЯोрдоैрдЯिрдХ рд░ूрдЯ рдФрд░ рд░ीрдЬрдиेрдмрд▓ рд╡िрдд्рддीрдп рд╢рд░्рддों рд╡ рд░ाрдЬрд╕्рд╡ рд╕ाрдЭेрджाрд░ी рдоॉрдбрд▓ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े 100% рд╡िрджेрд╢ी рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдиिрд╡ेрд╢ рдХो рдоंрдЬूрд░ी рд╣ोрдЧी। 

  • рдиीрд▓ाрдоी рдоें рдмोрд▓ी рд▓рдЧाрдиे рд╡ाрд▓ी рдЬिрди рдХंрдкрдиिрдпों рдХो рдХोрдпрд▓ा рдЦрджाрдиें рдЖрдмंрдЯिрдд рд╣ोрддी рд╣ैं рдЙрди्рд╣ें рдХोрдпрд▓े рдХे рдЙрдд्рдкाрджрди рдоें рд▓рдЪीрд▓ाрдкрди рджिрдпा рдЬाрдПрдЧा рдФрд░ рдЕрдЧрд░ рд╡ो рдХोрдпрд▓े рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рдЧैрд╕ीрдлिрдХेрд╢рди рдЬрд▓्рджी рд╢ुрд░ू рдХрд░ рдкाрддे рд╣ैं рддो рдЙрди्рд╣ें рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣рди рджेрдиे рдХे рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рднी рд╣ैं। рдкिрдЫрд▓ी рд╕рд░рдХाрд░ों рдоें рдРрд╕ा рдХрддрдИ рдирд╣ीं рдеा।

рдХोрдпрд▓ा рдЦрджाрдиों рдХी рдЗрд╕ рдиीрд▓ाрдоी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╕े рджेрд╢ рдоें рдКрд░्рдЬा рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХी рдордЬрдмूрдд рдиींрд╡ рд░рдЦी рдЬाрдПрдЧी। рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдХोрдпрд▓ा рдЙрдд्рдкाрджрди рд╕े рдмреЬे рдкैрдоाрдиे рдкрд░ рд░ोрдЬ़рдЧाрд░ рдкैрджा рд╣ोंрдЧे рдФрд░ рдХोрдпрд▓ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡्рдпाрдкрдХ рдиिрд╡ेрд╢ рд╣ोрдЧा। рдЗрди рдк्рд░рдпाрд╕ों рд╕े 1 рдмिрд▓िрдпрди рдЯрди рдХा рдХोрдпрд▓ा рдЙрдд्рдкाрджрди рд╣ोрдЧा рдЬिрд╕рд╕े 2023-24 рдоें рдЕрдиुрдоाрдиिрдд рдШрд░ेрд▓ू рдерд░्рдорд▓ рдХोрд▓ рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдХो рдкूрд░ा рдХिрдпा рдЬाрдПрдЧा। 

рдЪैрд▓ेंрдЬрд░ рдбीрдк

рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдпाрдд्рд░ी рдФрд░ рд╕рдоुрдж्рд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрдиी рдХैрдеी рд╕ुрд▓िрд╡рди рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рд╕рдоुрдж्рд░ рдХे рд╕рдмрд╕े рдЧрд╣рд░े рдмिंрджु рдЪैрд▓ेंрдЬрд░ рдбीрдк рдоें рдкрд╣ुंрдЪी। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╡рд╣ рдкृрде्рд╡ी рдХी рд╕рдмрд╕े рдЧрд╣рд░े рдмिंрджु рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рдмрди рдЧрдИ рд╣ैं।

1984 рдоें рдХैрдеी рдиे рдЕрдкрдиे рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рд╡ॉрдХ рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी рдФрд░ рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдоें рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рдмрдиीं। рдЕрдм рдЪैрд▓ेंрдЬрд░ рдбीрдк рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪ рдХрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдирдпा рд░िрдХॉрд░्рдб рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рд╡े рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдоें рднी рдЧрдпी рд╣ैं рдФрд░ рдкृрде्рд╡ी рдХे рд╕рдмрд╕े рдЧрд╣рд░े рдмिंрджु рдкрд░ рднी рдкрд╣ुँрдЪी рд╣ैं। рд╡рд╣ рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ рдоें рд╕рдмрд╕े рдЧрд╣рд░े рдмिंрджु рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪрдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рднी рд╣ैं।

рдЪेрд▓ेंрдЬрд░ рдбीрдк рдкृрде्рд╡ी рдХे рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ो рдХा рд╕рдмрд╕े рдЧрд╣рд░ा рд╕्рдеाрди рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рдЕрдзिрдХрддрдо рдЧрд╣рд░ाрдИ рдХो рдЖрдЬрддрдХ рдоाрдкा рдирд╣ीं рдЧрдпा рд╣ै рдкрд░ рдФрд╕рддрди рдЧрд╣рд░ाрдИ 1100 рдоीрдЯрд░ рдоाрдкी рдЧрдпी рд╣ै। рдпрд╣ рдоैрд░ीрдЖрдиा рдЧрд░्рдд рдХा рд╕рдмрд╕े рдиिрдо्рди рдмिंрджु рд╣ै рдФрд░ рдкрд╢्рдЪिрдоी рдк्рд░рд╢ांрдд рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ рдоे рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рд╣ै !

рдХ्рд╡ांрдЯрдо рдЙрдкрдЧ्рд░рд╣ рдЖрдзाрд░िрдд рд╕ंрдЪाрд░ рдк्рд░рдгाрд▓ी

рдЪीрдиी рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХे рдПрдХ рдЕрдз्рдпрдпрди рджрд▓ рдиे ‘рдоिрд╕िрдпрд╕’ (Micius) рдХ्рд╡ांрдЯрдо рдЙрдкрдЧ्рд░рд╣ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ ‘рдХ्рд╡ांрдЯрдо рдЗंрдЯेंрдЧрд▓рдоेंрдЯ’ (Quantum Entanglement) рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд▓ंрдмी рджूрд░ी рдХे рдмीрдЪ ‘рдХ्рд╡ांрдЯрдо рдХ्рд░िрдк्рдЯोрдЧ्рд░ाрдлी’ (Quantum Cryptography) рдХो рд╕рдлрд▓рддाрдкूрд░्рд╡рдХ рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рдЬो рдХ्рд╡ांрдЯрдо рджूрд░рд╕ंрдЪाрд░ рдХे рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдоें рдПрдХ рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдк्рд░рдЧрддि рдоाрдиा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै।

рдХ्рд╡ांрдЯрдо рдЙрдкрдЧ्рд░рд╣ рдЖрдзाрд░िрдд рд▓ंрдмी рджूрд░ी рдХी рд╕ंрдЪाрд░ рддрдХрдиीрдХ 'рдХ्рд╡ांрдЯрдо рдЗंрдЯрд░рдиेрдЯ' рдХी рджिрд╢ा рдоें рдк्рд░рдоुрдЦ рдХрджрдо рд╣ोрдЧा।рдХ्рд╡ांрдЯрдо рддрдХрдиीрдХ рдХे рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдФрд░ рд╕ैрди्рдп рдиिрд╣िрддाрд░्рде рд╣ैं рдЬिрди्рд╣ें рдЕрдирджेрдЦा рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै।

рд╡рд░्рд╖ 2013 рдоें рдПрдбрд╡рд░्рдб рд╕्рдиोрдбेрди рдж्рд╡ाрд░ा рдкрд╢्рдЪिрдоी рд╕рд░рдХाрд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рдХी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рдЗंрдЯрд░рдиेрдЯ рдиिрдЧрд░ाрдиी рдХे рдЦुрд▓ाрд╕े рдХे рдмाрдж рд╕ंрдЪाрд░ рдХो рдЕрдзिрдХ рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдЪीрди рдЬैрд╕े рджेрд╢ों рдиे рдХ्рд╡ांрдЯрдо рдХ्рд░िрдк्рдЯोрдЧ्рд░ाрдлी рдоें рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдмреЭाрдиे рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХिрдпा рд╣ै.

рдиिрдЬी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд▓िрдП рдЦुрд▓ा рд╕्рдкेрд╕ рд╕ेрдХ्рдЯрд░, рдЕрдм рдоिрд▓ेрдЧी рд░ॉрдХेрдЯ рдмрдиाрдиे рдХी рдЕрдиुрдорддि

рдЗрд╕рд░ो рдк्рд░рдоुрдЦ рдХे. рд╕िрд╡рди рдиे рдХрд╣ा рдХि рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рднाрд░рдд рдоें рдмрдб़ा рд╕ुрдзाрд░ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдиिрдЬी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХो рдЕрдм рд░ॉрдХेрдЯ рдПрд╡ं рдЙрдкрдЧ्рд░рд╣ рдмрдиाрдиे рдФрд░ рдк्рд░рдХ्рд╖ेрдкрдг рд╕ेрд╡ाрдПं рдоुрд╣ैрдпा рдХрд░ाрдиे рдЬैрд╕ी рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХी рдЕрдиुрдорддि рджी рдЬाрдПрдЧी।

рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрд╕े рдмрдб़ा рд╕ुрдзाрд░ рдХрд░ाрд░ рджेрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рдХि рдиिрдЬी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рднाрд░рддीрдп рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рд╕ंрдЧрдарди (рдЗрд╕рд░ो) рдХे рдЕंрддрд░рдЧ्рд░рд╣ीрдп рдоिрд╢рди рдХा рднी рд╣िрд╕्рд╕ा рдмрди рд╕рдХрддा рд╣ै।

рдХैрдмिрдиेрдЯ рдиे рдЧ्рд░рд╣ों рдкрд░ рдЕрди्рд╡ेрд╖рдг рдоिрд╢рди рд╕рдоेрдд рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдоें рдиिрдЬी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХी рднाрдЧीрджाрд░ी рдХो рдмुрдзрд╡ाрд░ рдХो рдЕрдиुрдорддि рджी।

 рдиिрдЬी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХी рдЕрдиुрдорддि рджेрдиे рдФрд░ рдЙрдирдХे рдиिрдпрдорди рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдлैрд▓рдиे рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рд╡िрднाрдЧ рдХे рддрд╣рдд рднाрд░рддीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рд╕ंрд╡рд░्рдзрди рдФрд░ рдк्рд░ाрдзिрдХрд░рдг (рдЗрди-рд╕्рдкेрд╕) рдХेंрдж्рд░ рдХा рдЧрдарди рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।

рд╕िрд╡рди рдиे рдХрд╣ा рдХि рдЗрд╕рд╕े рди рдХेрд╡рд▓ рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡िрдХाрд╕ рдХो рдЧрддि рдоिрд▓ेрдЧी, рдмрд▓्рдХि рднाрд░рддीрдп рдЙрдж्рдпोрдЧ рдХो рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें рдмрдб़ी рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдХ्рд╖рдо рдмрдиाрдиे рдоें рднी рд╕рд╣ाрдпрддा рдоिрд▓ेрдЧी।

рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рд╡िрднाрдЧ рдоें рдпрд╣ рдмрдб़ा рд╕ुрдзाрд░ рд╣ोрдиे рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рддрдХрдиीрдХी, рдХाрдиूрдиी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा, рдЧрддिрд╡िрдзि рд╕ंрд╡рд░्рдзрди рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдиिрдЧрд░ाрдиी рдХे рд▓िрдП рдЗрди-рд╕्рдкेрд╕ рдХे рдЕрдкрдиे рдиिрджेрд╢ाрд▓рдп рд╣ोंрдЧे, рддाрдХि рд╡े рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд░ूрдк рд╕े рдиिрд░्рдгрдп рд▓े рд╕рдХें।'

рдЗрди-рд╕्рдкेрд╕ рдоंрдбрд▓ рдоें рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕рджрд╕्рдпों рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдЙрдж्рдпोрдЧ рдПрд╡ं рд╢िрдХ्рд╖ा рдЬрдЧрдд рдХे рд╕рджрд╕्рдп рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ोंрдЧे। рдЗрд╕ рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХो рдЖрдХाрд░ рд▓ेрдиे рдоें рдЫрд╣ рдоाрд╣ рдХा рд╕рдордп рд▓рдЧेрдЧा, рд▓ेрдХिрди рдиिрдЬी рдХंрдкрдиिрдпां рдЕंрддрд░िрдо рд╕рдордп рдоें рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рд╡िрднाрдЧ рдХो рдЕрдкрдиे рдЖрд╡ेрджрди рджे рд╕рдХрддी рд╣ैं।

рдЗрд╕рд░ो 

рднाрд░рддीрдп рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рд╕ंрдЧрдарди рдХा рдЧрдарди 1969 рдоें рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдпрд╣ рд╡िрд╢्‍рд╡ рдХी рдЫрдаी рдмृрд╣рдд्‍рддрдо рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдПрдЬेंрд╕ी рдмрди рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕рд░ो рдХे рдкाрд╕ рд╕ंрдЪाрд░ рдЙрдкрдЧ्рд░рд╣ (рдЗрди्‍рд╕ैрдЯ) рддрдеा рд╕ुрджूрд░ рд╕ंрд╡ेрджрди (рдЖрдИ.рдЖрд░.рдПрд╕.) рдЙрдкрдЧ्рд░рд╣ों рдХा рдмृрд╣рдд्‍рддрдо рд╕рдоूрд╣ рд╣ै, рдЬो рдж्рд░ुрдд рддрдеा рд╡िрд╢्‍рд╡рд╕рдиीрдп рд╕ंрдЪाрд░ рдПрд╡ं рднू рдк्рд░ेрдХ्рд╖рдг рдХी рдмрдв़рддी рдоांрдЧ рдХो рдкूрд░ा рдХрд░рддा рд╣ै। рдЗрд╕рд░ो рд░ाрд╖्‍рдЯ्рд░ рдХे рд▓िрдП рдЙрдкрдпोрдЧ рд╡िрд╢िрд╖्‍рдЯ рдЙрдкрдЧ्рд░рд╣ рдЙрдд्‍рдкाрдж рдПрд╡ं рдЙрдкрдХрд░рдгों рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░, рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै: рдЬिрд╕рдоें рд╕े рдХुрдЫ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं – рдк्рд░рд╕ाрд░рдг, рд╕ंрдЪाрд░, рдоौрд╕рдо рдкूрд░्рд╡ाрдиुрдоाрди, рдЖрдкрджा рдк्рд░рдмंрдзрди рдЙрдкрдХрд░рдг, рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╕ूрдЪрдиा рдк्рд░рдгाрд▓ी, рдоाрдирдЪिрдд्рд░рдХрд▓ा, рдиौрд╡рд╣рди, рджूрд░-рдЪिрдХिрдд्‍рд╕ा, рд╕рдорд░्рдкिрдд рджूрд░рд╕्‍рде рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ंрдмंрдзी рдЙрдкрдЧ्рд░рд╣।

 


Comments

Popular posts from this blog

рджंрдбрдХाрд░рдг्рдп рдХा рдкрдаाрд░

рджंрдбрдХाрд░рдг्рдп рдХा рдкрдаाрд░ рджंрдбрдХाрд░рдг्рдп рдХा рдкрдаाрд░  рдпрд╣ рдЫрдд्рддीрд╕рдЧреЭ рдХे рджрдХ्рд╖िрдг рджिрд╢ा рдоें рд╣ै। рдпрд╣ рдЫрдд्рддीрд╕рдЧреЭ рдХा рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕рдоृрдж्рдз рдк्рд░рджेрд╢ рд╣ै। рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░реЮрд▓ 39060 рд╡рд░्рдЧ рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рд╣ै। рдпрд╣ рдЫрдд्рддीрд╕рдЧреЭ рдХे рдХुрд▓ рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдХा 28.91 рдк्рд░рддिрд╢рдд рд╣ै। рдЗрд╕ рдкрдаाрд░  рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХांрдХेрд░ ,рдХोंрдбाрдЧांрд╡ ,рдмрд╕्рддрд░ ,рдмीрдЬाрдкुрд░ ,рдиाрд░ाрдпрдгрдкुрд░ ,рд╕ुрдХрдоा рдЬिрд▓ा  рддрдеा рдоोрд╣рд▓ा-рдоाрдирдкुрд░ рддрд╣рд╕ीрд▓ рддрдХ рд╣ै।  рдЗрд╕рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдзाрд░рд╡ाреЬ рдЪрдЯ्рдЯाрдиों рд╕े рд╣ुрдЖ рд╣ै।  рдмीрдЬाрдкुрд░ рддрдеा рд╕ुрдХрдоा рдЬिрд▓े рдоें рдмрд╕्рддрд░ рдХे рдоैрджाрди рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╣ै। рдпрд╣ाँ рдХी рд╕рдмрд╕े рдКँрдЪी рдЪोрдЯी рдиंрджी рд░ाрдЬ (1210 рдоीрдЯрд░ ) рд╣ै рдЬो рдХी рдмैрд▓ाрдбीрд▓ा рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ै।   рдЕрдкрд╡ाрд╣ рддंрдд्рд░  рдпрд╣ рдЧोрджाрд╡рд░ी рдЕрдкрд╡ाрд╣ рддंрдд्рд░ рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рд╕рдмрд╕े рдк्рд░рдоुрдЦ рдирджी рдЗंрдж्рд░ाрд╡рддी рдирджी рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рд▓рдо्рдмाрдИ 286 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдЙрдж्рдЧрдо рдоुंрдЧेрд░ рдкрд░्рд╡рдд рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрд╣ рднрдж्рд░ाрдЪрд▓рдо рдХे рд╕рдоीрдк рдЧोрджाрд╡рд░ी рдирджी рдоें рдоिрд▓ рдЬाрддी рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕рд╣ाрдпрдХ рдирджी рдиाрд░ंрдЧी ,рд╢ंрдЦрдиी -рдбंрдХिрдиी ,рдоुрдирдЧाрдмрд╣ाрд░ ,рдХांрдЧेрд░ рдЖрджि рд╣ै।  рд╡рдирд╕्рдкрддि  рдпрд╣ाँ рдЙрд╖्рдгрдХрдЯिрдмंрдзीрдп рдЖрдж्рд░ рдкрд░्рдгрдкाрддी рд╡рди рдкाрдП рдЬाрддे рд╣ै। рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕ाрд▓ рд╡ृрдХ्рд╖ों рдХी рдмрд╣ुрд▓рддा рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕े рд╕ाрд▓ рд╡рдиो рдХा рдж्рд╡ीрдк рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ाँ рдЙрдЪ्рдЪ рд╕्рддрд░ рдХे рд╕ैрдЧोрди рд╡ृрдХ्рд╖ рдкाрдП рдЬाрддे рд╣ै.рдХुрд░рд╕ेрд▓ рдШाрдЯी(рдиाрд░ाрдпрдгрдкुрд░ ) рдоे

INDIAN PHILOSOPHY IN HINDI

рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди  (INDIAN PHILOSOPHY)  рднा рд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди(INDIAN PHILOSOPHY)  рджुрдиिрдпा рдХे рдЕрдд्рдпंрдд рдк्рд░ाрдЪीрди рджрд░्рд╢рдиो рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ै.рдЗрд╕ рджрд░्рд╢рди рдХी рдЙрдд्рдд्рдкрддि рдХे рдкीрдЫे рдЙрд╕ рд╕्рддрд░ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХी рдЖрд╕ рд╣ै  рдЬिрд╕ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рджुрдЦो рд╕े рдоुрдХ्рдд рд╣ोрдХрд░ рдЕрдиंрдд рдЖंрдирдж рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХрд░рддा рд╣ै.рдЗрд╕ рджрд░्рд╢рди рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдЬीрд╡рди рд╕े рджुрдЦो рдХो рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рдоोрдХ्рд╖ рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХрд░рдиा рд╣ै. рдЗрд╕ рд▓ेрдЦ рдоें рдиिрдо्рди рдмिрди्рджुрдУ рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рдХрд░ेंрдЧे - рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि  рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХी рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдПं  рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХे рдк्рд░рдХाрд░  рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХ्рдпा рдиिрд░ाрд╢ाрд╡ाрджी рд╣ै? рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖  рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि (ORIGIN OF INDIAN PHILOSOPHY) рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди  рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рд╡ेрджो рд╕े рд╣ुрдИ рд╣ै.рдЗрди рд╡ेрджो рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 4 рд╣ै.рдЛрдЧ्рд╡ेрдж ,рдпрдЬुрд░्рд╡ेрдж ,рд╕ाрдорд╡ेрдж рддрдеा рдЕрдерд░्рд╡рд╡ेрдж। рд╡ेрдж рдХो рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рд╡ाрдгी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡ेрдж рдХो рдкрд░рдо рд╕рдд्рдп рдоाрдирдХрд░ рдЖрд╕्рддिрдХ рджрд░्рд╢рди рдиे рдк्рд░рдоाрдг рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा рд╣ै рдЕрд░्рдеाрдд рд╡ेрджो рдХी рдмाрддो рдХो рд╣ी рдЗрди рджрд░्рд╢рдиों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдд्рдп рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै.рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡ेрдж рдХे рддीрди рдЕंрдЧ рд╣ै рдоंрдд्рд░ ,рдм्рд░ाрдо्рд╣рдг рддрдеा рдЙрдкрдиिрд╖рдж। рд╕ंрд╣िंрддा рдоंрдд्рд░ो рдХे рд╕ंрдХрд▓рди рдХो рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдм्рд░ाрдо्рд╣рдг рдоें рдХрдорд░्рдХाрдг्рдб рдХी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдХी рдЧрдпी рд╣ै.рдЙрдкрдиिрд╖рдж

рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ी рд▓ोрдХрдиृрдд्рдп

рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ी рд▓ोрдХрдиृрдд्рдп рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╕ाрдХ्рд╖्рдпों рд╕े рдпрд╣ рдЬ्рдЮाрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдоाрдирд╡ рдЬीрд╡рди рдоें рдиृрдд्рдп рдХा рдорд╣рдд्рд╡ рдЖрджिрдХाрд▓ рд╕े рд╣ै, рдЬो рдоाрдд्рд░ рдордиोрд░ंрдЬрди  рдХा рд╕ाрдзрди рдиा рд╣ोрдХрд░ рдЕंрддрд░िрдо рдЙрд▓्рд▓ाрд╕ рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै । рднाрд░рдд рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдЕрдкрдиी рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╣ेрддु рд╡िрдЦ्рдпाрдд рд╣ै। рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рднाрд░рдд рдХा рдЕрднिрди्рди рдЕंрдЧ рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдХрд▓ाрдУ рдХा рдШрд░ рд╣ै рдЬिрд╕े рд╡िрднिрди्рди рдХрд▓ा рдк्рд░ेрдоिрдпों рдиे рд╡्рдпाрдкрдХ рд░ूрдк рджेрдХрд░ рдЗрд╕ рдзрд░ा рдХो рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдХрд▓ाрдУं рд╕े рд╕рдоृрдж्рдз рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै। рдЗрди рд▓ोрдХ рдХрд▓ाрдУ рдоें рд▓ोрдХрдиृрдд्рдп рдЬрдирдоाрдирд╕ рдХे рдЕंрддрд░ंрдЧ рдоें рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЙрд▓्рд▓ाрд╕ рдХा рд╕ूрдЪрдХ рд╣ै । рдЬрдм рдордиुрд╖्рдп рдХो рд╕ुрдЦ рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ोрддी рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХा рдЕंрддрд░्рдорди  рдЙрд╕ рдЙрд▓्рд▓ाрд╕ рд╕े рддрд░ंрдЧिрдд  рд╣ो рдЙрдарддा рд╣ै ,рдФрд░ рдлिрд░ рдпрд╣ी рдЙрд▓्рд▓ाрд╕ рдоाрдирд╡ рдХे рд╡िрднिрди्рди рдЕंрдЧों рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рд╣ोрдХрд░  рдиृрдд्рдп рдХा рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै। рдХिрд╕ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдХा рд▓ोрдХрдиृрдд्рдп рдХेрд╡рд▓ рд╣рд░्рд╖ोрдЙрд▓्рд▓ाрд╕  рдХा рдкрд░िрдЪाрдпрдХ рди рд╣ोрдХрд░ рдЙрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдкрд░рдо्рдкрд░ा  рд╡ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХा рдХ्рд░िрдпाрдд्рдордХ рдЪिрдд्рд░рдг рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬो рд╕्рд╡्рдпрдоेрд╡  рдПрдХ рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкрд░िрдЪрдп рд╕рдоाрд╣िрдд рдХिрдП рд╣ोрддा  рд╣ै। рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़ рдоें рдиृрдд्рдп рдХी рд╡िрднिрди्рди рд╡िрдзाрдПं рд╣ै рдЬो рд╡िрднिрди्рди рдЕрд╡рд╕рд░ों рдкрд░ рдХिрдП рдЬाрддे рд╣ै। рдпрд╣ां рд╣рдо рдиिрдо्рди рдиृрдд्рдп рд╡िрдзाрдУं рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рдХрд░ेंрдЧे :-  1. рдкंрдеी рдиृрдд्рдп 2. рдЪंрджैрдиी рди